Σύνοδος Κολυμβαρίου: Ομολογιακή παρέμβαση του Μητρ. Λεμεσού κ. Αθανασίου
+ Ο ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗΣ ΛΕΜΕΣΟΥ ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ
Πρός την Αγίαν και Ιεράν Σύνοδον της αγιωτάτης Εκκλησίας της Κύπρου.
Μακαριώτατε, άγιοι αδελφοί,
Έλαβα τά κείμενα πού εγκρίθηκαν ως αποφάσεις των διαφόρων Προσυνοδικών Πανορθοδόξων Διασκέψεων πού έγιναν κατά καιρούς γιά τήν προετοιμασία της Αγίας και Μεγάλης Συνόδου της Ορθοδόξου Εκκλησίας και πού αποτελούν και τά εγκριθέντα επίσημα κείμενα των θεμάτων που θά υποβληθούν στήν Αγίαν και Μεγάλην Σύνοδον πρός υιοθέτησιν τους και ευχαριστώ θερμά γιά τήν αποστολή τους.
Επειδή σύμφωνα με τόν αποσταλέντα σε μας κανονισμό οργάνωσης και λειτουργίας τής Αγίας και Μεγάλης Συνόδου τής Ορθόδοξης Εκκλησίας και συγκεκριμένα στό αρθρο 12 και παραγράφους 2 και 3 αναφέρεται ότι μπορούμε νά εκφράσωμε τίς απόψεις μας στήν τοπική μας Σύνοδο πρώτα, κατόπιν επιταγής τής συνείδησής μου ταπεινά υποβάλλω στήν αγίαν και Ιεράν Σύνοδον της αγιωτάτης Εκκλησίας μας τίς απόψεις μου και τίς πεποιθήσεις μου πάνω στά πιό κάτω θέματα.
Στό κείμενο τής Ε' Προσυνοδικής Πανορθοδόξου Διάσκεψης πού έγινε στό Σαμπεζύ -Γενεύης, στίς 10-17 Οκτωβρίου τού 2015 και πού τιτλοφορείται «Απόφασις - Σχέσεις τής Ορθοδόξου Εκκλησίας πρός τόν λοιπόν χριστιανικόν κόσμον», έχω νά δηλώσω τά εξής:
Συμφωνώ απόλυτα μέ τά πρώτα τρία αρθρα τού κειμένου. Στά αρθρα όμως 4 και πιό κάτω έχω νά παρατηρήσω τά εξής: Η Ορθόδοξη Εκκλησία προσευχομένη πάντοτε «ύπέρ τής τών πάντων ενώσεως» πιστεύω ότι εννοεί τήν επιστροφήν και ένωσιν μαζί της όλων αύτών πού απεκόπηκαν και απομακρύνθηκαν από αυτήν, αιρετικών και σχισματικών, αφού απαρνηθούν τήν αίρεση τό σχίσμα τους και φύγουν από αυτά και μέ μετάνοια και μέ τήν προβλεπόμενη από τούς ιερούς κανόνες διαδικασία ενσωματωθούν και ενταχθούν - ενωθούν - μέ τήν Όρθόδοξη Εκκλησία.
Η Ορθόδοξη Εκκλησία τού Χριστού ούδέποτε απώλεσε τήν «ενότητά τής πίστεως και τήν κοινωνία τού Αγίου Πνεύματος» και δεν δέχεται τή θεωρία τής αποκατάστασης τής ενότητας των «εις Χριστόν πιστευόντων», γιατί πιστεύει ότι ενότητα των εις Χριστόν πιστευόντων υπάρχει ήδη στήν ενότητα όλων των βαπτισμένων τέκνων της μεταξύ τους και μετά τού Χριστού εν τή ορθή πίστει της, πού δέν ύπάρχει στούς αιρετικούς σχισματικούς και γι' αύτό εύχεται γι'αύτούς τήν εν μετανοία επιστροφήν τους στήν Ορθοδοξία.
Πιστεύω ότι αυτό πού αναφέρεται στό αρθρο 5 γιά «τήν απολεσθεισαν ενότητα των Χριστιανών» είναι λάθος, γιατί η Εκκλησία ως λαός τού Θεού ενωμένος μεταξύ του και μέ τήν κεφαλή τής Εκκλησίας πού είναι ο Χριστός δέν έχασε ποτέ τήν ενότητά του αυτήν και δέν έχει αρα ανάγκη νά τήν επανεύρη καν νά τήν αναζητήση γιατί πάντοτε ύπήρχε και ύπάρχη και θά ύπάρχη εφ' όσον Εκκλησία τού Χριστού ούδέποτε έπαυσε θά παύση νά ύπάρχη. Εκείνο πού συνέβη είναι ότι ομάδες λαοί μεμονωμένα ατομα έφυγαν από τό σώμα τής Εκκλησίας και Εκκλησία εύχεται και πρέπει νά προσπαθή ιεραποστολικά νά επιστρέψουν αύτοί όλοι εν μετανοία διά τής κανονικής οδού στήν Όρθόδοξη Εκκλησία. Δέν υπάρχουν δηλαδή άλλες Εκκλησίες αλλά μόνον αιρέσεις και σχίσματα, εάν θέλωμε νά ακριβολογούμεν στούς ορισμούς μας. Η διατύπωση «πρός αποκατάστασιν τής χριστιανικής ενότητας» είναι λάθος γιατί ενότητα τών χριστιανών -μελών τής Εκκλησίας τού Χριστού - δέν έχει διασπασθή ποτέ, εφ' όσον αύτοί μένουν ενωμένοι μετά τής Εκκλησίας. Χωρισμός από τήν Εκκλησία και φυγή εκ τής Εκκλησίας έγινε δυστυχώς, πολλές φορές από τίς αιρέσεις και τά σχίσματα, αλλά ποτέ απώλεια εσωτερική τής ενότητας τής Εκκλησίας.
Διερωτώμαι γιατί στό κείμενο γίνεται πολλαπλή αναφορά σέ «Εκκλησίες» και «Ομολογίες»; Ποιά η διαφορά τους και ποιό στοιχείο τίς χαρακτηρίζει ώστε αλλες νά ονομάζονται Εκκλησίες και αλλες Ομολογίες; Ποιά είναι Εκκλησία και ποιά αιρετική και ποία σχισματική ομάδα ομολογία; Εμείς ομολογούμεν μία Εκκλησία και όλα τά άλλα αιρέσεις και σχίσματα.
Θεωρώ ότι θεολογικά και δογματικά και νομοκανονικά η απόδοση τού τίτλου «Εκκλησία» σέ αιρετικές σχισματικές κοινότητες είναι παντελώς λανθασμένη γιατί μία είναι η Εκκλησία τού Χριστού, όπως αναφέρεται και στό αρθρο 1, και δεν μπορεί νά ονομασθή από εμάς μία αιρετική σχισματική κοινότητα ομάδα ως Εκκλησία, εκτός τής Ορθόδοξης Εκκλησίας.
Δεν αναφέρεται καθόλου στό κείμενο αυτό ότι η μόνη οδός πού οδηγεί στήν ένωση μέ τήν Εκκλησία είναι μόνον η επιστροφή τών αιρετικών και σχισματικών εν μετανοία εις τήν Μίαν, Αγίαν, Καθολικήν και αποστολικήν Εκκλησίαν τού Χριστού, πού σύμφωνα μέ τό αρθρο 1 είναι Ορθόδοξη Εκκλησία μας.
Η αναφορά στήν «κατανόηση τής παράδοσης τής αρχαίας Εκκλησίας» δίνει τήν εντύπωση ότι υπάρχει διαφορά όντολογική στήν αρχαία Εκκλησία τών αγιων επτά Οικουμενικών Συνόδων και στήν γνήσια συνέχεια αυτής μέχρι σήμερα, πού είναι Ορθόδοξη Εκκλησία μας. Πιστεύουμε ότι καμιά απολύτως διαφορά δέν υπάρχει μεταξύ τής Εκκλησίας τού εικοστού πρώτου αιώνα και τής Εκκλησίας τού πρώτου αιώνα, γιατί ένα από τά γνωρίσματα τής Εκκλησίας είναι και τό γεγονός πού ομολογούμε στό σύμβολο τής πίστεως ότι αυτή είναι Αποστολική.
Στό αρθρο 12 αναφέρεται ότι κοινός σκοπός τών θεολογικών διαλόγων είναι «η τελική αποκατάστασις τής εν τή ορθή πίστει και τή αγάπη ενότητος». Δίδεται εντύπωση ότι κι εμείς οι Ορθόδοξοι ψάχνουμε τήν αποκατάστασή μας στήν ορθή πίστη και στήν ενότητα τής αγάπης, ωσάν νά απωλέσαμεν τήν ορθή πίστη και τήν ψάχνουμε νά τήν βρούμε διά τών θεολογικών διαλόγων μετά τών ετεροδόξων. Θεωρώ ότι αυτή η θεωρία είναι θεολογικά απαράδεκτη από όλους μας.
Η αναφορά τού κειμένου στό «Παγκόσμιο Συμβούλιο Εκκλησιών» μού δίνει τήν εύκαιρία νά διατυπώσω τήν ένστασή μου απέναντι σέ κατά καιρούς διάφορα συγκριτιστικά αντικανονικά γεγονότα πού έγιναν σ'αυτό αλλά και σ'αυτήν ταύτην τήν ονομασίαν του, αφού σ' αύτό Ορθόδοξη Εκκλησία θεωρείται ώς «μία εκ τών Εκκλησιών» κλάδος τής μίας Εκκλησίας πού ψάχνει και αγωνίζεται γιά τήν πραγμάτωση της στό παγκόσμιο Συμβούλιο Εκκλησιών. Αλλά γιά μάς μία και μοναδική είναι η Εκκλησία τού Χριστού πού ομολογούμε στό Σύμβολο τής Πίστεως και όχι πολλές.
Η άποψη ότι διατήρηση τής γνήσιας ορθοδόξου πίστεως διασφαλίζεται μόνο διά τού συνοδικού συστήματος ώς τού μόνου «αρμοδίου και έσχατου κριτού των θεμάτων τής πίστεως» έχει δόση υπερβολής και εκφεύγει τής αληθείας καθότι στήν εκκλησιαστική ιστορία πολλές σύνοδοι εδίδαξαν και ενομοθέτησαν λανθασμένα και αιρετικά δόγματα και ο πιστός λαός τίς απέρριψε και διεφύλαξε τήν ορθόδοξη πίστη και εθριάμβευσε τήν Ορθόδοξη Ομολογία. Ούτε σύνοδος ανευ τού πιστού λαού, τού πληρώματος τής Εκκλησίας, ούτε λαός ανευ συνόδου Επισκόπων μπορούν νά θεωρήσουν εαυτούς σώμα Χριστού και Εκκλησίαν Χριστού και νά εκφράσουν σωστά τό βίωμα και τό δόγμα τής Εκκλησίας.
Κατανοώ, Μακαριώτατε και αγιοι Συνοδικοί αδελφοί, ότι δέν μπορούν σέ σύγχρονα εκκλησιαστικά κείμενα αύτού τού είδους νά διατυπώνονται σκληρές προσβλητικές εκφράσεις, ούτε και κανένας νομίζω θέλει αύτού τού τύπου τίς εκφράσεις. Η αλήθεια όμως πρέπει νά εκφράζεται μέ ακρίβεια και σαφήνεια, πάντοτε, βέβαια, μέ ποιμαντική διάκριση και αγάπη πραγματική πρός όλους.
Έχουμε χρέος και πρός τούς αδελφούς μας πού βρίσκονται σέ αιρέσεις σχίσματα νά είμαστε απόλυτα ειλικρινείς μαζί τους και μέ αγάπη και πόνο νά προσευχώμαστε και νά κάνωμε τά πάντα γιά τήν επιστροφή τους στήν Εκκλησία τού Χριστού.
Ταπεινά θεωρώ ότι τέτοιας σπουδαιότητας και τέτοιου κύρους κείμενα τής Αγίας και Μεγάλης Συνόδου τής Ορθοδόξου Εκκλησίας πρέπει νά είναι πολύ προσεκτικά και διατυπωμένα μέ πάσαν ακρίβειαν θεολογικήν και νομοκανονικήν ώστε νά μήν Απορρέουν από αύτά ασάφειες αδόκιμοι θεολογικά όροι και διατυπώσεις λανθασμένες πού μπορούν νά οδηγήσουν σέ παρερμηνείες και αλλοιώσεις τού ορθού φρονήματος τής Ορθοδόξου Εκκλησίας.
Εξάλλου μία Σύνοδος γιά νά είναι εγκυρη και κανονική πρέπει νά μήν αφίσταται καθόλου από τό πνεύμα και τήν διδασκαλίαν τών πρό αυτής αγιων Συνόδων, τής διδασκαλίας τών αγιων Πατέρων και τών αγιων Γραφών και νά μήν έχει καμιά σκιά στή διατύπωση επακριβώς τής ορθής πίστεως.
Πότε οί αγιοι Πατέρες μας και πότε και πού στά κείμενα τών ιερών κανόνων και τών όρων τών Οικουμενικών Τοπικών Ιερών Συνόδων απεκλήθησαν οι αιρετικές οι σχισματικές ομάδες ώς εκκλησίες; Εάν είναι εκκλησίες οι αιρέσεις τότε πού είναι η μοναδική και Μία Εκκλησία τού Χριστού και των αγίων Αποστόλων;
Ταπεινά διατυπώνω τή διαφωνία μου και στό γεγονός ότι καταργείται πρακτική όλων των μέχρι τούδε Ιερών Συνόδων τοπικών και οικουμενικών όπου κάθε επίσκοπος έχει και τή δική του ψήφο και ουδέποτε αυτό τό σχήμα, μία Εκκλησία μία ψήφος, πού καθιστά τά μέλη τής Αγίας και Μεγάλης Συνόδου, πλήν τών προκαθημένων, διακοσμητικά στοιχεία, αφαιρεθέντος απ' αυτών τού δικαιώματος τής ψήφου.
Έχω και μερικές αλλες διαφωνίες και ενστάσεις σέ αλλα σημεία τών κειμένων, αλλά δέν θέλω νά σάς κουράσω περισσότερο γι'αυτό, περιορίζομαι στά θέματα πού θεωρώ μεγαλύτερης σημασίας και πού ταπεινά διατυπώνω τή διαφωνία μου, τήν αποψη και πίστιν μου.
Δέν θέλω μέ αύτά πού έγραψα νά λυπήσω κανένα και δέν θέλω νά θεωρηθώ ότι διδάσκω ή κρίνω τούς εν Χριστώ αδελφούς μου και πατέρες μου. Απλώς αισθάνομαι τήν ανάγκη νά εκφράσω αύτά πού η συνείδησή μου μού επιβάλλει.
Παρακαλώ νά καταχωρηθούν οί απόψεις μου στά πρακτικά τής Ίεράς Συνόδου.
Ζητώντας τίς άγιες προσευχές σας, διατελώ
Ελάχιστος εν Χριστώ αδελφός
+ Ο Λεμεσού Αθανάσιος
11 Φεβρουάριου 2016.
Πηγή: Ἐπόμενοι τοῖς ἁγίοις Πατράσι (πρόσβαση 18/1/25)
Ψηφιοποίηση, Υπογραμμίσεις: Ἀναλόγιον.
