π. Νικόλαε,
nmnovice00 έγραψε:Αυτό που βασικά λείπει, κατά την άποψή μου πάντα, στην αντιμετώπιση αυτού του θέματος είναι το πώς ορίζεται τελικά ένας παρατονισμός. Αυτο που ακούω και διαβάζω συνήθως είναι επιχειρήματα του τύπου "αυτό είναι παρατονισμός" και απαντήσεις του ιδίου τύπου "εμένα δεν μου ακούγεται παρατονισμός". Υποκειμενικά είναι ως ένα βαθμό και τα δύο.
Π.χ. στο πρώτο παράδειγμα που έφερες (αλλά και στα άλλα παραδείγματα), καταλαβαίνω ότι θεωρείς εξ ορισμού παρατονισμό το ότι μια μη τονιζομένη συλλαβή βρίσκεται τονικά ψηλότερα από τις άλλες γύρω τις, τονιζόμενες ή μη. Που υπάρχει όμως ο ορισμός ότι σχετίζεται (ή δεν σχετίζεται) η τονικότητα με τον τονισμό;
Γιατί κι εγώ μπορώ να σου πώ ότι θεωρώ τον ρυθμό του μέλους δίσημο και ότι δεν ακούω παρατονισμό όταν μια μη τονιζομένη συλλαβή βρίσκεται σε ψηλότερη μεν οξύτητα, στο ασθενές δε μέρος του μέτρου. Ποιός έχει δίκαιο; Και έχω με το μέρος μου όλα εκείνα τα ατέλειωτα παραδείγματα που μια τονιζομένη συλλαβή ετοιμάζεται με πτώση της φωνής από ψηλότερο τόπο (χαρακτηριστικό το πάρσιμο του ψηφιστού από πάνω για να δωθεί μεγαλύτερη ένταση στην συλλαβή που υπόκειται αυτού).
Σε άλλες περιπτώσεις, υπάρχει πράγματι παρατονισμός όπως και να το εξετάσεις το θέμα. Η μη τονιζομένη συλλαβή είναι ορισμένες φορές και ψηλότερα τονικά αλλά και στο ισχυρό μέρος του μέτρου, αν δεχθούμε και την ύπαρξη μη μονού ρυθμού.
Όντως ο ορισμός του παρατονισμού είναι μεγάλο θέμα. Όπως και το θέμα των ισχυρών και ασθενών μερών του μέτρου στην Ψαλτική και η παραδοσιακή τεκμηρίωσή του (στην προ του 1814 περίοδο). Και φυσικά αν δεν ορίσουμε κάτι πως μπορούμε να μιλάμε για αυτό που δεν ορίσαμε!
Εμένα δεν με απασχολεί εν προκειμένω τόσο ο ορισμός του παρατονισμού, όσο η αντιπαράθεση ψαλτικών κειμένων για την ανάδειξη του ορθολογιστικού ρεύματος που χρησιμοποιεί ως δικαιολογία τον παρατονισμό (ή τον «παρατονισμό» για να κάνω διαχωρισμό στα δύο παραδείγματα που αναφέρατε).
Δυστυχώς εδώ στο φόρουμ δεν μπορούμε να βάλουμε πίνακες, αλλιώς το πρώτο παράδειγμα που σχολιάσατε, το έχω φέρει ουσιαστικά σε αντιπαράθεση με το δεύτερο (για λεπτομέρειες:
http://byzantine-music.gr/Theory/ru0mos ... elijh.html ), και για αυτό η επιδίωξή μου ήταν
ο σχολιασμός των παραδειγμάτων να γίνει κατά ζεύγη.
Το πρώτο παράδειγμα είναι από τους
Τρεις Διδασκάλους και το Αναστασιματάριον του Πέτρου του Εφεσίου του 1820, και το δεύτερο είναι από τους
Μουσικοδιδασκάλους της Πατριαρχικής Σχολής (1869).
Βλέπουμε σαφώς, ότι οι Μουσικοδιδάσκαλοι της Πατριαρχικής Σχολής
θεωρήσανε ως παρατονισμό τις φράσεις «υψωθείς» και «εξαλείψας» στο κείμενο των Τριών Διδασκάλων, και για αυτό τις καλλωπίσανε και τολμώ να πω ότι κατάφεραν να «ξεράνουν» την γλυκύτητα του πρωτοτύπου. Σε άλλο σημείο όμως, στο «μνήσθητι» δεν έπραξαν ανάλογα, αν και θα έπρεπε να πράξουν αν ήσαν συνεπείς.
Και έτσι η αντιπαράθεση των παραπάνω κειμένων κατά ζεύγη, δίνει την συνολική εικόνα του «καλλωπισμού» (καλύτερα φαίνεται στην σελίδα στο Αναλόγιον που προανέφερα).
Ένα άλλο θέμα είναι, οι Τρεις Διδάσκαλοι έκαναν παρόμοιους τονικούς «καλλωπισμούς» ή έκαναν ακριβή μεταφορά της Ψαλτικής;
nmnovice00 έγραψε:Πόσο πρόβλημα όμως το θεωρούσαν οι παλαιότεροι από εμάς; Μήπως η μεγάλη εμμονή μας σε τέτοιου είδους θέματα και η αντιμετώπιση των ζητημάτων αυτών με γνώμονα την κοινή λογική οδηγεί σε μια ορθολογική αντιμετώπιση των πάντων;
[...]
Αν δεχθούμε ως αξίωμα την ανάγκη για εξορθολογισμό της ψαλμωδίας και γενικότερα της λατρείας ώστε όλα να ακούγονται κατά πώς πρέπει στα δικά μας αυτιά, αρνούμαστε να δεχθούμε ένα αδιαμφισβήτητο γεγονός: Ότι εδώ και αιώνες επιβιώνουν πολλά τέτοια, "παράλογα" για την δική μας λογική, φαινόμενα στην λατρεία και την ψαλμωδία, ένα από τα οποία είναι και ο παρατονισμός, ή (συναφές ως ένα βαθμό θέμα) η τήρηση του μέτρου στα λατρευτικά κείμενα εκείνα που το απαιτούν με διάσπαση της συνέχειας του κειμένου και είς βάρος, δήθεν, του νοήματος. Θα προτιμήσουμε αυτό που η Εκκλησία έκανε ή δεχόταν επι αιώνες, ή θα τα βγάλουμε όλα λάθος και θα αρχίσουμε να διορθώνουμε ανεξέλεγκτα ό,τι δεν μας ακούγεται καλά; Δικαιούμαστε κάτι τέτοιο; Μπορούμε να παραγνωρίζουμε την πρακτική και την ζωντανότατη παράδοση αιώνων;
Από ένα μικρό ψάξιμο στο θέμα και κυρίως μέσα από συζητήσεις με ανθρώπους που το έψαξαν πιο επισταμένα και αρκετά επιστημονικά το θέμα των παρατονισμών, κατάλαβα ότι ορισμοί για τέτοιου είδους θέματα είναι πολύ δύσκολο να δοθούν και να σταθούν, λόγω των πολλών εξαιρέσεων. Γεγονός όμως είναι ένα. Τα ποιητικά και τα μουσικά κείμενα υπάρχουν, είναι αμέτρητα και βρίθουν τέτοιων «ανορθόδοξων» φαινομένων; Θα τα αγνοήσουμε;
Συμφωνώ και επαυξάνω!
