Μοναχικό ή κοσμικό Τυπικό;

[Παναγιώτης]

Και να συμπληρώσω ότι η "παράλληλη χρήση" του Ασματικού και του ΤΑΣ ήταν μέχρι την Εικονομαχία (9ος αι) περίπου. Μετά ο κόσμος παραμέρισε το Ασματικό για τους λόγους που έχουν αναφερθεί σε αυτήν την συζήτηση.

http://analogion.gr/f/topic/?p=731#p731

«Επίσης και ο Φουντούλης παραδέχτηκε ότι «μέχρι και την εποχή της Εικονομαχίας ίσχυαν παράλληλα και τα δύο τυπικά, το ασματικό στους ενοριακούς ναούς και το μοναχικό ή μοναστικό στα μοναστήρια. Από την Εικονομαχία και εδώ για διαφόρους λόγους (δεν τους αναφέρει...) παραμερίσθηκε σιγά-σιγά το κοσμικό τυπικό και επεκράτησε το μοναχικό και στους ενοριακούς ναούς. Αυτό ισχύει μέχρι σήμερα σ' ολόκληρο την Ορθόδοξο Εκκλησία» (τόμος γ' των απαντήσεων, σελ. 134).»

[dkalpakidis]

Και να συμπληρώσω ότι η "παράλληλη χρήση" του Ασματικού και του ΤΑΣ ήταν μέχρι την Εικονομαχία (9ος αι) περίπου.

Για τις ημερομηνίες απάντησα. Προσωπικά βλέπω χρήση και μετά τον 9ο αιώνα αν και αρχίζει η διείσδυση του μοναχικού τυπικού από νωρίς.
Πάντως το επόμενο...

Οι σλαβόφωνες χώρες φαίνεται ότι μόνο ένα τυπικό γνώρισαν αυτό δηλαδή που ισχύει μετά την εικονομαχία σε όλη την Ορθόδοξη Εκκλησία.

"ελέγχεται", διότι:
«Ἑπομένως ὁριστικῶς δυνάμεθα νὰ εἴπωμεν ὅτι ὅταν εἰς τοὺς Θεσσαλονικεῖς ἀδελφοὺς ἀνετέθη ἡ ἀποστολὴ τῆς Μοραβίας (862) καὶ ἤρχισαν νὰ μεταφράζουν τὰ λειτουργικὰ βιβλία, εἰς τὴν Κωνσταντινούπολιν ἡ λατρεία ἐτελεῖτο καὶ εἰς τοὺς δύο τύπους· εἰς τοὺς ἐνοριακοὺς ναοὺς καὶ εἰς τὰς συντηρητικὰς μονὰς τῆς πρωτευούσης κατὰ τὸ τυπικὸν τῆς Μεγάλης Ἐκκλησίας, εἰς δὲ τὴν τοῦ Στουδίου καὶ τὰς μονάς, αἱ ὁποῖαι ἡκολούθησαν τὴν καινοτομίαν, κατὰ τὸ τυπικὸν τοῦ ἁγίου Σάββα» (Blagoy Tchiflianov, Ο λειτουργικός τύπος μεταφρασμένος υπό των αγίων αδελφών Κυρίλλου και Μεθοδίου, Λειτουργικά Βλατάδων 31, Πατριαρχικόν Ίδρυμα Πατερικών Μελετών, Θεσσαλονίκη 1994, σσ. 53 - 54)

[Παναγιώτης]

‘‘Οἱ Προτεστάντες μεταρρυθμιστές ὄχι μόνο ἀπέρριψαν ὅτι θεώρησαν
καταχρήσεις στὴν “Ἐκκλη­σία” τους, ἀλλὰ ἀπέρριψαν καὶ τὴν
Λειτουργία [Τυπικόν] τῆς ἐποχῆς τους’’, Alcuin Reid
Ἡ Ὀρθόδοξος ἀφετηρία τῆς Λειτουργιολογίας-Τελετουργικῆς, εἰδικά μετὰ τὴν ἐμπειρία τῆς 100+χρονης παναιρέσεως τῆς «Εἰκονομαχίας»[1] ποὺ συνετάραξε τὴν Ἐκκλησία, εἶναι κατα­σταλλαγμένη διαχρονικά, εἶναι αὐτὴ τοῦ Συ­νοδικοῦ τῆς Ὀρθοδο­ξίας: «Ἡ Ἐκκλησία ὡς παρέλαβεν».

Ἔστω ὅτι οἱ διασημότεροι τῶν Λειτουργιολόγων, Τυπικολόγων, Θεολόγων, εἰς ἀναζήτη­σιν τῆς «αὐθεντικῆς (original) λειτουργικῆς παραδόσεως», μαζευτοῦν καὶ δουλέψουν συλλογικὰ πάνω σὲ ὅλα τὰ σωζό­μενα ἀρχαία βυζαντινὰ χειρόγραφα τοῦ Κόσμου, καὶ μετὰ ἀπὸ χρόνια δου­λειᾶς φτιάξουν τὸ καλύτερο «Τυπικόν» ποὺ θὰ περιλαμβάνει καὶ τὴν καλυτέρα «Λειτουργική Διάταξη» κατ' αὐτοὺς (κατ' αὐτοὺς = ὑπο­κειμενι­κότητα), ἕνα στὴν οὐσία συνον­θύλευμα ἐπιλεγμένων «ἀρχαίων» διατά­ξεων (ἐπιλεγμένων σύμφωνα μὲ ἀμφιλεγόμε­να προσωπικά καὶ μοντερνιστικὰ κριτήρια, καὶ συνάμα ἀπορ­ριφθέν­των ἄλλων ἐξίσου ἀρχαίων διατάξεων), καὶ ἐρμηνευμένων, ἐπεξηγημένων σύμφωνα μὲ τὴν προσω­πική καὶ φυσι­κά προκατειλημένη (biased) γνώμη ἑκάστου (ποὺ φυσικὰ ὑπόκειται κι αὐτὴ σὲ σφάλ­ματα), μὲ διατάξεις γιὰ τὴν Παρακλητική, τὸ Μηναῖον, τὸ Τρι­ώ­διον, τὸ Πεντηκοστά­ριον, καὶ ἐν γένει γιὰ τὸν Ἑσπερινό, τὸν Ὄρθρο, τὴν Θεία Λειτουργία, καὶ ὅλες τὶς Ἀκολουθίες, μαζὶ καὶ Ἀσματικὲς ἢ ὅτι ἄλλες Ἀκολου­θίες ὑπῆρχαν στὴν ἀρχαιότητα.

Φυσικὰ γιὰ νὰ βγεῖ αὐτὸ τὸ «Τυπικόν», τὰ χειρόγραφα τὰ ὁποῖα θὰ χρησιμοποιήσουν οἱ Ἐρευνητές, θὰ εἶναι ἴσως λίγο ἀπὸ τὸν Δ' (4ον) αἰῶνα (πάπυροι),[2] ἀπὸ τὸν Η' (8ον) αἰ., μέχρι τόν ΙΕ' (15ον) αἰῶνα,[3] καὶ σίγουρα θὰ χρησιμοποιήσουν καὶ τὸν Ἅγιο Φιλόθεο Κόκκινο,[4] καὶ θὰ ἀναγ­κα­στοῦν νὰ συμβου­λευτοῦν μέχρι καὶ τὸν Κ' (20όν) αἰῶνα, τὸν ἀείμνηστο π. Γεώργιο Ῥῆγα.[5]

Ἄρα, σὲ ποιὰ χρονολογία, σὲ ποιὸ ἔτος ἀναφέρεται τό «Τυπικόν» αὐτό; Σὲ ποιά χρονολο­γία εὑρίσκετο ἡ «αὐθεντικὴ λειτουρ­γικὴ παράδοση»; Οὔτε κι αὐτοί γνωρίζουν. Καὶ ἐπειδὴ ἡ ὅλη Ἐργασία (ἀναγκαστικά) δὲν ἔχει ἀντικειμενικότητα, μετὰ ἀπὸ χρόνια θὰ βρεθοῦν ἕτεροι Λειτουρ­γιολόγοι ποὺ θὰ προσφέρουν ἕτερον[6], [7] Συνονθύλευμα ἀρχετύπων καὶ ἀρχεγόνων διατά­ξεων, καὶ σὲ δουλειὰ νὰ βρισκόμαστε. Ἄρα σὲ καμιὰ χρονολογία τοῦ παρελθόντος, δὲν εὑρίσκεται ἡ “original” Αὐθεντική Λειτουργική Παράδοση, οὔτε τάχα Ἀρχικές Λει­τουργικές Μορφές, σέ ὁλο­κληρωμέ­νη μορφή. Αὐτό εἶναι οὐτοπία.

Ἕνας πολὺ ἁπλὸς λόγος, ποὺ δὲν ἐπιτρέπεται ποτὲ νὰ χρησιμοποιηθεῖ μιὰ τέτοια Ἐργασία ὡς «Τυπι­κόν» ἢ «Λειτουργική Διάταξη» τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας εἶναι ὁ ἑξῆς:

Ποτέ, σὲ καμία δεδομένη χρονικὴ στιγμὴ τῆς ἱστορίας της, ἡ Ἐκκλησία δὲν χρησιμο­ποίησε τέτοιο «Τυπικόν» ἢ τέτοια «Διάταξη», τέτοιο προϊὸν Κοπτοραπτικῆς, μία à la carte Λειτουρ­γιολογία ἀπὸ ὅλους τοὺς αἰῶνες.

Τὸ νέο αὐτὸ «Τυπικόν» εἶναι στὴν οὐσία Ἀντικουαριανισμός (Antiquarianism),[8] ἡ πιὸ ἀκραῖα περιφρόνηση καὶ ἄρνηση τῆς διὰ ζώσης παραδοθείσης Ἱερᾶς Παραδόσεως, ἀντίστοιχα μὲ αὐτὸ ποὺ ἔκαναν οἱ Προτεστάντες, καὶ οἱ Λατίνοι μετὰ τὴν Σύνοδο τοῦ Τριδέντου[9] καὶ κυρίως μετὰ τὴν Βʹ Βατικάνεια Σύνοδό τους.

Ἀντικουαριανισμὸς εἶναι ἡ ἐπιλεκτικὴ ἀπόρριψη τῆς ζώσας Ἱερᾶς Παραδόσεως, καὶ ἡ ἐπιλεκτικὴ ἀνάδειξη μεμονω­μένων (πολλάκις παρερμη­νευμένων) ἀρχαίων καὶ ἀσύγ­χρονων στοιχείων τῆς ἰστορίας τῆς Ἐκκλησίας, κατὰ τὸ δοκοῦν, ὡς τάχα Παράδοσις τῆς Ἐκκλησίας. [10]

Ὁ Ἀντικουαριανισμὸς εἶναι χαρακτηριστι­κὸν τοῦ Προτε­σταντισμοῦ (οἱ Προτεστάντες ἀπορρίψανε τὴν Ἱερὰ Παράδοση, καὶ ἀεὶ ψάχνουν νὰ βροῦν ...Παράδοση). Εἶναι ἐπίσης ξεκάθαρη περιθωριοποίηση (καὶ μάλιστα ἄρνηση) τῆς Θείας Πρόνοιας, περιθωριοποίηση τοῦ ἴδιου τοῦ Τριαδικοῦ Θεοῦ μας. Βλ. καὶ τὰ ἄρθρα μας γιὰ τοὺς Πειρα­ματισμούς,[11] καὶ τοὺς Λατινογενεῖς Νεωτερισμοὺς στήν Θεία Λατρεία.[12]

Ἡ αὐθεντικὴ Λειτουργικὴ Παράδοση, στὸ σήμερα, στὸν ἐνεστῶτα χρόνο, εἶναι αὐτὴ ποὺ παρελάβαμε διὰ ζώσης, ζωντανά, καὶ αὐτὴν ἔχουμε ὑποχρέωση νὰ διαφυ­λάξουμε καὶ νὰ μεταλαμ­παδεύσουμε: «Ἡ Ἐκκλησία ὡς παρέλαβεν».

[....]

[....]

Τελευταῖον, αὐτοὶ ποὺ περιφρονοῦν τό Τυπικόν καὶ τίς Διατάξεις ποὺ παρέλαβε διὰ ζώσης ἡ Ἐκκλησία, καὶ λένε ὅτι τὸ Τυπικὸν τῆς Ἐκκλησίας μας δὲν εἶναι ἐνοριακό ἀλλὰ μονα­στικό, καὶ θέλουν νὰ γυρίσουν τάχα στὸ ἀσματικό τυπικό (ὅμως οὔτε οἱ ἴδιοι γνωρίζουν τὸ αὐθεντικό ἀσματικό τυπικό στό σύνολό του, οὔτε σὲ κάποια συγκεκριμένη χρονική στιγμή), μοιάζουν σὰν αὐτοὺς ποὺ λένε ὅτι ἡ θρησκεία τῆς Ἑλλάδος δὲν εἶναι ὁ Χριστιανισμός, ἀλλὰ ὁ Δωδεκαθεϊσμός. Μὰ οἱ ἴδιοι οἱ Ἕλληνες πρόγονοί μας δέχθηκαν ἀβίαστα καὶ ἐλεύθερα τὸν Χριστό, τον Χριστιανισμό γιά 2000 χρόνια, καὶ μαρτύ­ρησαν ἀπὸ τὴν ἀγάπη τους γιὰ Αὐτόν. Ἔτσι καὶ ὁ πιστός Λαός δέχθηκε ἀβίαστα καὶ ἐλεύθερα τὴν τάξη, τό Τυπικόν τῶν Μοναχῶν (ἐπὶ τὸ συντομώ­τερον καὶ ἐκκοσμικό­τερον), μετὰ τὴν δι' ἀγώνων καὶ ἀνηλεῶν διωγμῶν ὁμολογητῶν Μοναχῶν Νίκη τῆς Ὀρθοδοξίας (στὴν Εἰκονομαχία), καὶ τὸ ἔκανε Τυπικὸν Ἐνοριῶν, ἀναγνω­ρίζοντας τὴν ἀνωτερότη­τά του.[17] Καὶ γιὰ νὰ ποῦμε τὴν ἀλήθεια, τὸ ἐνοριακὸ τυπικό, εἶναι ἐκκο­σμικευμένο καὶ συντετμημένο μοναχικὸ τυπι­κόν, καὶ ἀκόμη τὸ συντέμνουν. 1200+ χρόνια τὸ χρησιμοποιοῦμε στὶς Ἐνορίες μας, ἄρα εἶναι Ἐνοριακό, Τυπικόν Ἐνοριῶν (καὶ σύμφωνα μὲ μιὰ ἔρευνα ἤδη ἀπὸ τόν 7ον αἰῶνα τὸ χρησιμοποιοῦμε). Καὶ πιὸ πολλὰ χρόνια χρησιμοποι­οῦμε αὐτὸ στὶς Ἐνορίες παρὰ τὸ Ἀσματικό.[18]

Ποὺ πῆγε τό τοῦ Συ­νοδικοῦ τῆς Ὀρθοδο­ξίας: «Ἡ Ἐκκλησία ὡς παρέλαβεν»;

Καὶ ἂν θέλετε νὰ δεχθεῖτε, κρίνοντες ἀπὸ τὸ σήμερα πρὸς τὰ πίσω, τὸ ἀσματικό Τυπικόν ἀπευθυνόταν σὲ πνευματικὰ νηπίους, γιὰ αὐτὸ ἀπορρίφθηκε ἀπὸ τὴν ἴδια τὴν Ἐκκλησία.17 Οἱ πιστοί ὅμως ἔχουν ἐνηλικιωθεῖ πλέον καὶ κατήργηκαν νωρὶς τὰ τῶν νηπίων, καὶ τὰ δόγματα τῆς Ἐκκλη­σίας μας λάμπουν πλέον στὴν Ὑμνολογία καὶ στὸ Τυπικόν της.

Ἡ παραδοθεῖσα διὰ ζώσης Λειτουργικὴ Παράδοση εἶναι κι αὐτὴ Ἱερὰ Παράδοση, εἶναι μέρος τῆς Παρα­καταθήκης ποὺ ἔλαβαν οἱ Ἐπίσκοποι, οἱ Κληρικοί στὴν χειροτονία τους, κι ἔχουν καὶ ἔχουμε χρέος νὰ τὴν διαφυλάξουμε καὶ μεταδώσουμε ἀνόθευτη. Αὐτὴ εἶναι ἡ ὅντως αὐθεντική (original) Λει­τουργική Παράδοση τῆς Ἐκκλησίας.

Τὸ νὰ θέλουμε νὰ «ἐπιστρέψουμε» σὲ παλαιὰ ὑπεραιώνια χρονολογία [ἀλήθεια, σὲ ποιὰ ἀκρι­βῶς χρονολογία, σὲ ποιὸ ἔτος;] (ἐπιλέγοντας, ἀπορρίπτοντας, κόβοντας καὶ ράβοντας, κατὰ τὸ δοκοῦν, κατά τό bias, κατὰ τὴν προκατάληψη δηλαδὴ καὶ προσωπικὴ ἐρμηνεία ἑκάστου,[19] τὴν Λειτουργική μας Παράδοση, μηδενίζοντας καὶ ἀπορρίπτοντας τοὺς ἀγώνες τῆς Ἐκκλησίας, καὶ τὴν Θεολογία τῶν Ἁγίων Πατέρων μας, αὐτὸ δὲν εἶναι ἴδιον γνώρισμα τῶν Ὀρθοδόξων.

Θὰ ἐρωτήσουν ῥητορικῶς μερικοί· στὴν παραδοθεῖσα Λειτουργικὴ Παράδοση δὲν ἔχουν ὑπει­σέλθει νεωτερισμοί;

Ἔχουν θὰ ἀπαντήσουμε, ἀλλὰ ἡ Ὀρθόδοξη ἀντιμετώπιση, ἡ Ὀρθόδοξη Λειτουργιολογία, εἶναι πρῶτα νὰ δεχθοῦμε τὴν παραδοθεῖσα ζῶσα Ἱερὰ Παράδοση. Ἐφόσον κριθεῖ ἀναγκαῖο μὲ βάση τὸ ἀψευδὲς Πατερικὸ Ὀρθόδοξο πνεῦμα, καὶ ὄχι κατ’ ἐπάγγελμα, εἰκῆ καὶ ὡς ἔτυχε, τότε μὲ ταπεινὸ (κατὰ δύναμιν) φρόνημα καὶ πολλὴ προσευχὴ θὰ ἐρευνήσουμε πρώτα τὴν σύνολη ζῶσα καὶ παραδο­θεῖσα Ἱερὰ Παράδοση τῆς Ἐκκλησίας μας στὸ Παρόν. Ἂν ἐντοπισθεῖ νεωτερισμὸς πάντα μὲ βάση τὸ Πατερικὸ Ὀρθόδοξο πνεῦμα, τότε: α). θὰ ἐρευνήσουμε ἀκόμη στὸ Παρόν, ἂν διασώζεται ἡ Παράδοση κατ’ ἀρχὴν σὲ Ἱερὲς Μονές[20] β). Ἂν ὄχι, τότε θὰ ἐρευνήσουμε συνεχόμενα καὶ μὲ σεβασμὸ ἀπὸ τὸ Παρὸν πρὸς τὰ πίσω μέχρι νὰ βροῦμε πότε ξεκίνησε ὁ νεω­τερισμός, καὶ πάλι θὰ ἐλέγξουμε μὲ βάση τὸ ἀψευδὲς Πατερικὸ Ὀρθόδοξο πνεῦμα. Ἐφόσον χρειαστεῖ καὶ ὑπάρχει ἡ δυνατότητα, καὶ μὲ πολλὴ προσοχὴ, θὰ ἐρευνήσουμε καὶ τὴν Σλαυικὴ Ὀρθόδοξη παράδοση.[21], [22]

Δὲν θὰ ἀκυρώσουμε ὅμως, προτεσταντικῷ τῷ τρόπῳ, τὴν ζῶσα Ἱερά μας Παράδοση, οὔτε θὰ ξεκινήσουμε τὴν ἔρευνα ἀπό τόν ... Μυστικό Δεῖπνο πρὸς τὰ ἐμπρός (ἀκυρώνοντας στὴν οὐσία τὴν Ἐκκλησία) καὶ μὲ τὴν μέθοδο τῆς μοντερνιστικῆς ἐπιλογῆς, ἀπόρριψης, καὶ ἐρμηνείας ἀσύγχρονων στοιχείων ἀπὸ ὅλους τοὺς αἰῶνες νὰ δημιουργήσουμε δική μας ἀντικουαρι­ανιστική διάταξη, σὰν τοὺς Αἱρετικούς.13, 10

[....]

Ἡ συνέχεια στό ἄρθρο μας: Αὐθεντική Λειτουργική Παράδοση (Ἀσματικό Τυπικό, Ἀρχέγονες Διατάξεις) ἢ Ἀντικουαριανισμός (Antiquarianism);, καὶ ἐδὼ στὸ academia https://www.academia.edu/129861651/ , καὶ στὸ Ἀναλόγιον https://analogion.gr/antiquarianism