Τυπικολογικὰ Ἄρθρα

Προς: Σεπτή Ιεραρχία της Εκκλησίας της Ελλάδος, και σχετικές Συνοδικές (Υπο)Επιτροπές
Κοινοποίηση: Εκδοτικούς Οίκους Μηναίων, κλπ.

Πρόταση γιὰ Σωστὴ Ἀναθεώρηση τῶν Μηναίων [1]

Π.Δ. Παπαδημητρίου

Οἱ Ἅγιοι Πατέρες μας, μᾶς παρέδωσαν τὰ Μηναῖα καὶ τὴν Παρακλητικήν (ὅπως καὶ τὸ Τριῴδιον καὶ τὸ Πεντηκοστάριον). Ἐθέσπισαν δέ τοὺς Ἁγίους εἰς τὰ Μηναῖα, ἄλλους νὰ εἶναι ἑορταζόμενοι εἰς η΄ (ἤτοι πλήρως ἑορταζόμενοι), ἄλλοι ἑορταζόμενοι εἰς ς΄ (ἤτοι ἡμιεορταζόμενοι), καὶ ἄλλοι μὴ ἑορταζόμενοι, καὶ αὐτὸ σοφὰ τὸ ἔπραξαν ὥστε τὶς καθημερινὲς νὰ ψάλλουμε καὶ ἐκ τῶν τροπαρίων / ἀκολουθιῶν τῆς Παρακλητικῆς τὰ ὁποῖα ἀναφέρονται εἰς τὸν Κύριον ἡμῶν Ἰησοῦν Χριστὸν καὶ Θεόν μας, τὴν Ἁγίαν Τριάδα, τὴν Ὑπεραγίαν Θεοτόκον, τοὺς Ἀγγέλους, τὸν Τίμιον Πρόδρομον, τοὺς Ἀποστόλους, τὸν Τίμιον Σταυρόν, ὅλους τοὺς Ἁγίους, ὅλους τοὺς Μάρτυρας, τοὺς Κεκοιμημένους πατέρες καὶ ἀδερφούς μας, κτλ., καὶ ἰδιαιτέρως εἰς τὴν δική μας πνευματική διόρθωση και κατάρτιση.

                Εἶναι ἐπίσης γνωστόν, ὅτι οἱ Ἅγιοι Πατέρες ἤθελαν τὴν εὐταξίαν σὲ ὅλες τὶς ἐνορίες ὡς «ὑπὲρ τοῦ πάντα ἐν πάσῃ παροικίᾳ φυλάττεσθαι» (Κ΄ Κανὼν τῆς Α’ Οἰκ. Συνόδου).

                Ἂν δοῦμε τὰ Μηναῖα τοῦ Βαρθολομαίου τοῦ Κουτλουμουσιανοῦ, διαπιστώνουμε τὰ ἐξῆς, περίπου [2]:

Ἀκολουθίες ἑορταζομένων πλήρως Ἁγίων (εἰς η’) = 48

(Σεπτέμβριος 5+2+4+5+9+2+1+1+4+4+8+3 Αὔγουστος)

Ἀκολουθίες ἡμιεορταζομένων Ἁγίων (εἰς ς’) = 96

(Σεπτέμβριος 12+19+17+8+11+5+2+2+2+5+6+7 Αὔγουστος)

Ἀκολουθίες μὴ ἑορταζομένων Ἁγίων = 212

(Σεπτέμβριος 11+10+8+16+10+21+27+27+25+21+17+19 Αὔγουστος)

Καὶ σὲ ποσοστό % εἶναι ἀντιστοίχως, περίπου [3]:

13.5% - 27.0% - 59.5%

Δηλαδή οἱ μισὲς καὶ περισσότερες ἀκολουθίες (3 στις 5) εἶναι μὴ ἑορταζομέ­νων Ἁγίων, μετὰ ἔρχονται οἱ ἀκολουθίες ἡμιεορταζομένων Ἁγίων, καὶ περίπου τό 14% μόνον τῶν ἀκολουθιῶν εἶναι πλήρως ἑορταζομένων Ἁγίων.

                Εἰδικὰ τοὺς μῆνες τοῦ Τριῳδίου-Πεντηκοσταρίου, οἱ περισσότεροι Ἅγιοι εἶναι μὴ ἑορταζόμενοι, γιὰ νὰ ἀκούγεται τὸ Τριῴδιον καὶ τὸ Πεντηκοστάριον.

Προφανῶς θὰ σκεφτοῦν μερικοὶ ὅτι ἰδοὺ πεδίον δόξης λαμπρὸν γιὰ τὴν συγγραφὴ καὶ προσθήκη στὰ Μηναῖα Ἀκολουθιῶν πλήρως ἑορταζομένων Ἁγίων.

Ὅμως δὲν εἶναι ἔτσι τὰ πράγματα. Γιατὶ αὐτομάτως θὰ διασπαστεῖ καὶ θὰ ἀδρανοποιηθεῖ αὐτὴ ἡ πλούσια Ὑμνολογία τῶν Ἁγίων τῆς Ἐκκλησίας μας, καὶ ἰδιαίτερα τὰ Θεολογικώτατα βιβλία τῆς Παρακλητικῆς κυρίως (ἀλλὰ καὶ τοῦ Τριῳδίου, καὶ τοῦ Πεντηκοσταρίου).

Γιὰ αὐτὸ καὶ ἡ Ἱερὰ Σύνοδος τῆς Ἐκκλησίας, ὅπως μᾶς λέει στὸ σχετικό καὶ ἐμβριθὲς ἄρθρο του ὁ π. Θεμιστοκλῆς Στ. Χριστοδούλου [4]:

«Ἡ Ἱερὰ Σύνοδος τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος κάνει «Οἰκονομία τις εἰς τὸ ὅλον θέμα τῆς Ἐγκρίσεως νέων Ἱερῶν Ἀκολουθιῶν, δύναται νὰ ὑπάρχῃ εἰς τὰς περιπτώσεις τοπικῶν ἤ νεοφανῶν Ἁγίων καὶ ἀσφαλῶς μόνον διὰ τοπικὴν χρῆσιν, ἵνα μὴ τελικῶς καταλιμπάνηται ἡ Παρακλητική, τὸ σπουδαιότατον καὶ θεολογικώτατον τοῦτο λειτουργικὸν βιβλίον, λόγῳ τῆς καθημερινῆς χρήσεως Ἀσματικῶν Ἀκολουθιῶν τῶν Ἁγίων τῆς ἡμέρας» (Ἐγκύκλιος Ἱερᾶς Συνόδου 2864/Ἀριθμ. Πρωτ. 1217/11-4-2008).»

Στὶς τελευταῖες δεκαετίες, παρατηροῦμε τὸ φαινόμενο τῆς ἐξ ὀλοκλήρου συγγραφῆς ἀκολουθιῶν πλήρως ἑορταζομένων, καὶ οὔτε μία ὡς μὴ ἑορταζομένου ἢ ἔστω ἡμιεορταζομένου! Ἔτσι ὀδηγούμαστε μὲ μαθηματικὴ ἀκρίβεια στὴν βαρεῖα καταφρόνηση τῆς Παρακλητικῆς στὴν πράξη, καὶ μὲ τὴν βοήθεια τῆς εὐρείας διάδοσης τῶν ἐν λόγῳ ἀκολουθιῶν λόγῳ τοῦ διαδικτύου.

Εἶναι γεγονὸς ὅτι στὶς ἡμέρες μας ὑπάρχουν πολλοὶ δημοφιλεῖς καὶ θαυματουργοὶ Ἅγιοι, οἱ ὁποῖοι δὲν ἔχουν Ἀκολουθία στὰ Μηναῖα. Θὰ ἀναφέρω ἐνδεικτικά (κατὰ τὴν ταπεινή μου γνώμη) τοὺς Ἁγίους ποὺ εἶναι πανελλαδικῶς οἱ πιὸ δημοφιλεῖς, ἀλλὰ καὶ αὐτοὺς ποὺ θὰ ἔπρεπε νὰ εἴχαν ἀκολουθία στὰ Μηναῖα, σὲ τυχαῖα σειρά (συγχωρέστε με ἂν ἔπρεπε νὰ βάλω καὶ κάποιον ἄλλον Ἅγιον):

-          Ἅγιος Μάρκος ὁ Εὐγενικός

-          Ἅγιος Γρηγόριος ὁ Παλαμᾶς

-          Ἅγιος Φώτιος Πατριάρχης Κων/πόλεως

-          Ἅγιος Συμεὼν ὁ Νέος Θεολόγος

-          Ἅγιος Κοσμᾶς ὁ Αἰτωλός

-          Ἅγιος Νικόδημος ὁ Ἁγιορείτης, καὶ Ἅγιος Μακάριος Νοταρᾶς (μαζί)

-          Ἅγιος Γρηγόριος ὁ Ε’ Πατρ. Κων/πόλεως

-          Ἅγιοι Κύριλλος καὶ Μεθόδιος

-          Ἅγιος Νεκτάριος

-          Ἅγιος Ἰωάννης ὁ Ῥῶσσος

-          Ἅγιος Ἐφραῖμ ὁ νέος (Νέας Μάκρης)

-          Ἅγιος Νικόλαος Πλανᾶς

-          Ἅγιος Φανούριος

-          Ἅγιος Γεράσιμος Κεφαλληνίας

-          Ἅγιοι Ῥαφαήλ, Νικόλαος καὶ Εἰρήνη

-          Ἅγιος Σάββας ὁ ἐν Καλύμνῳ

-          Ἅγιος Λουκᾶς ὁ ἱατρός (ἀρχιεπ. Συμφερουπόλεως)

-          Ἅγιος Παΐσιος ὁ Ἁγιορείτης

-          Ἅγιος Πορφύριος ὁ Καυσοκαλυβίτης

-          Ἅγιος Ἰάκωβος (Τσαλίκης)

Μὲ αὐτὴν τὴν παράθεση τῶν Ἁγίων δὲν προτείνω τὴν προσθήκη πλήρων ἀκολουθιῶν γιὰ ὅλους εἰς τὰ Μηναῖα.

Προτείνω (μὲ προϋπόθεση φυσικὰ τὴν πλήρη συμφωνία ὅλης τῆς Ἱεραρχίας τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος) νὰ προστεθοῦν ἄλλες ἀκολουθίες ὡς μὴ ἑορταζομένων Ἁγίων, ἄλλες ὡς ἡμιεορταζομένων, καὶ ἄλλες ὡς πλήρως ἑορταζομένων Ἁγίων, μὲ ταυτόχρονη ὑποβίβαση ἄλλων ἀκολουθιῶν τῶν Μηναίων, ἢ παραπομπῆς των εἰς τὰ Ἀπόδειπνα, ἢ συνεορτασμοῦ (συμψαλμωδήσεως) μὲ παλαιότερες ἀκολουθίες στὰ πρότυπα τῶν Μηναίων, οὕτως ὥστε τὸ ποσοστὸ τῶν Ἀκολουθιῶν στὰ Μηναῖα, νὰ εἶναι περίπου ὅπως καὶ στὰ Μηναῖα τοῦ Βαρθολομαίου ἢ ὡς ἔγγιστα, π.χ.:

15% - 30% - 55%

Ἔτσι θὰ διασωθεῖ καὶ ἡ Τάξις, ἀλλὰ καὶ ὁ Ὑμνολογικὸς πλοῦτος τῆς Ἐκκλησίας μέσα ἀπὸ τὶς καθημερινὲς ἀκολουθίες, καὶ μὲ τὴν ταυτόχρονη ἀπαραίτητη ἀφαίρεση ὅλων τῶν μεμονωμένων Φυλλάδων ἀπὸ τὰ Μηναῖα, καὶ μὲ τὸν ἀπαραίτητο σεβασμὸ στὴν ἰστορία καὶ τάξη τῶν παλαιοτέρων Ἀκολουθιῶν.

Ἐτελειώθη τῇ 5ῃ Ἰουνίου 2018, τοῦ Ἁγίου Δωροθέου ἐπ. Τύρου

Ἀναθεωρήθηκε ἐλαφρῶς τῇ 10ῃ Ἰουνίου 2018, τῶν Ἁγίων Ἀλεξάνδρου καὶ Ἀντωνίνης

[Ἂν δὲν μπορεῖτε νὰ δεῖτε τὸ κείμενο παρακάτω, μπορεῖτε νὰ τὸ κατεβάσετε ἀπὸ ἐδώ]

{aridoc engine="google" width="750" height="750"}/files-pdf/typikon/20. Πρόταση για Σωστή Αναθεώρηση των Μηναίων v2.pdf{/aridoc}