Κορώνα και Απόδομα: Σχετίζονται;

Θεωρία της αρχαίας μουσικής γραφής της Ψαλτικής Τέχνης (προ του 1814) - Σημειογραφία, Παλαιογραφία, ...
Άβαταρ μέλους
Παναγιώτης
Διαχειριστής
Δημοσιεύσεις: 901
Εγγραφή: 07 Φεβ 2008, 05:43

Κορώνα και Απόδομα: Σχετίζονται;

Δημοσίευση από Παναγιώτης »

Αγαπητοί φίλοι,

γνωρίζετε αν υπάρχει σχέση μεταξύ κορώνας και αποδόματος; Αν ναι, ποια είναι αυτή η σχέση, με όση το δυνατόν λεπτομέρεια;

Εγώ είχα γράψει παλαιά αυτό το άρθρο: http://music.analogion.net/Theory/korwna-ufen.html.
Μέγα μὲν τὸ ἀπερισπάστως προσεύχεσθαι· μεῖζον δὲ καὶ τὸ ψάλλειν ἀπερισπάστως
Άβαταρ μέλους
nmnovice00
Παλαίμαχος
Δημοσιεύσεις: 181
Εγγραφή: 16 Δεκ 2009, 20:10

Απ: Κορώνα και Απόδομα: Σχετίζονται;

Δημοσίευση από nmnovice00 »

Το απόδομα καμία σχέση δεν έχει με το υφέν ή την κορώνα!

Το απόδομα (ή απόδερμα) είναι σημάδι της παλαιάς γραφής, ένα από τα πολλά που αποσύρθηκαν το 1814. Είναι αργία, σημάδι δηλαδή με χρονική ενέργεια, η οποία χρονική ενέργεια δεν μεταφράζεται πάντα σε μεγαλύτερη χρονική αξία, αλλά σε μεγαλύτερη αξία ως προς την δύναμη της καταλήξεως που παρασημαίνει και η οποία σχετίζεται με τον χρόνο όχι τόσο στο ποσοτικό επίπεδο αλλά στο ποιοτικό (είδος κατάληξης). Υπογράφεται, ή σπανιότερα επιγράφεται στο τελευταίο φωνητικό σημάδι μιάς θέσης όταν εκεί υπάρχει "μέγα τέλος". Είναι άλλη η σημασία του μεγάλου τέλους μιας θέσεως στα συντομότερα νεώτερα μέλη της περιόδου πριν την αλλαγή και άλλη στα παλαιότερα. Δεν είναι εύκολο να παραθέσω όλα τα σχετικά στοιχεία για το θέμα (ούτε και τα γνωρίζω όλα) αλλά θα φέρω ένα παράδειγμα για το πώς μπορεί να χρησιμοποιηθεί το απόδομα π.χ. στο παλαιό στηχηράριο.

Μπορεί η τοποθέτηση ή μη αποδόματος κάτω από μία θέση του παλαιού στηχηραρίου να μας δείξει αν αυτή η θέση θα συνδεθεί με την επόμενη ή αν θα κάνει μέγα τέλος, ώστε η επόμενη να ξεκινήσει ανεξάρτητη και τρόπον τινά ξεκομμένη από την προηγούμενη (και φυσικά δεν είναι και ο μόνος τρόπος να μας δείξει ο γραφέας ή μελοποιός κάτι τέτοιο, υπάρχουν κι άλλες λεπτομέρειες που μας βοηθούν να καταλάβουμε τί γίνεται, π.χ. η τοποθέτηση μαρτυρίας). Με απλούστερα λόγια, αλλιώς θα εκτυλιχτεί μιά θέση χωρίς απόδομα και αλλιώς αν η ίδια θέση τελειώνει με απόδομα. Στην πρώτη περίπτωση το πιθανότερο είναι να πρέπει να συνδεθεί με την επομένη μέ κάποια τροποποίηση του μέλους για να μη γίνει η κατάληξη.

Επίσης, άλλη είναι η χρήση του αποδόματος στα κρατήματα. Εκεί έχει κάπως πιό διακριτή χρονική αξία και δεν τίθεται μόνο στο τέλος περιόδου.

Στο Καλοφωνικό Ειρμολόγιο (και σε άλλα μαθήματα με πιό καλοφωνική σύντομη μεταχείριση όπως πολυέλεοι, δοξολογίες, τριαδικά δοξαστικά στο τέλος πολυελέων κ.λπ.) το απόδομα εξηγείται συνήθως και με μικρό μέλος το οποίο πάλι τονίζει την έννοια "κατάληξη" παρά την έννοια "χρονική αξία" και έχει 2-3 διαφορετικές εκτελέσεις. Αυτές μάλλον είναι και οι εκτελέσεις του αποδόματος που αποδίδονται στο σημάδι αυτό από τον Καρά. Η γενίκευση αυτών των πολύ ειδικών περιπτώσεων εκτέλεσης του αποδόματος σε σύντομα και αργά μέλη αδιακρίτως, χωρίς το σημάδι αυτό (με την ερμηνεία του Καρά) μάλιστα να διαφοροποιείται σε θεωρητικό επίπεδο από την πραγματική παλαιογραφική του χρήση έχει οδηγήσει σε παρεξηγήσεις και παρερμηνείες του σημαδίου αυτού (εξ’ού και η ερώτησή σας). Με παρόμοιο τρόπο γίνεται η παρεξήγηση κι άλλων σημαδιών (τρομικό, στρεπτό, πίασμα κ.ο.κ.), τα οποία χρησιμοποιούνται ως προσδιοριστικά συγκεκριμένου μέλους από τον Καρά και οδηγούν σε σύγχυση αυτούς που τα εκλαμβάνουν ως παλαιογραφικά σημάδια με την κυριολεκτική έννοια.

Αυτά τα λίγα για το θέμα. Ίσως αλλού να δοθούν αφορμές να συζητήσουμε περισσότερα συναφή θέματα.

π. Νικόλαος
"ἐξομολογοῦμαί σοι, πάτερ, κύριε τοῦ οὐρανοῦ καὶ τῆς γῆς, ὅτι ἀπέκρυψας ταῦτα ἀπὸ σοφῶν καὶ συνετῶν, καὶ ἀπεκάλυψας αὐτὰ νηπίοις·... οὐδεὶς ἐπιγινώσκει τὸν υἱὸν εἰ μὴ ὁ πατήρ, οὐδὲ τὸν πατέρα τις ἐπιγινώσκει εἰ μὴ ὁ υἱὸς καὶ ᾧ ἐὰν βούληται ὁ υἱὸς ἀποκαλύψαι." (Ματθ. ιβ', 25-27)
Απάντηση

Επιστροφή στο “Αρχαία (Βυζαντινή) Μουσική Γραφή και Θεωρία”