Διάταξις τῆς Πατριαρχικῆς Λειτουργίας 1386 (Ἁγία Σοφία), παρὰ τοῦ πρωτονοταρίου τῆς Ἁγίας Σοφίας, διακ. Δημητρίου Γεμιστοῦ, V.135
Παν. Δ. Παπαδημητρίου (πρόχειρον, βʹ 30/12/2020, αʹ 22/11, 21/11/2020)
[Για καλύτερη ανάγνωση δείτε το PDF στο τέλος, όπου και οι εικόνες του χειρογράφου]
Ἀπὸ τὸ ἄρτι ἐκδοθὲν: Διατάξεις τῆς Θείας Λειτουργίας22, περιέχον τὰ Χειρόγραφα καὶ τὰ Κείμενα (ΙΔʹ αἰών). Ἐπειδὴ παρακάτω κάνουμε ἐκτενὴ ἀνάλυση, χρησιμοποιήσαμε κυρίως τὰ Κείμενα (Αʹ Τόμος), καὶ συμπεριελάβαμε λίγες φωτογραφίες ἐκ τῶν Χειρογράφων (Βʹ Τόμος).
φ. 3
«Οἱ μέλλοντες τὴν θείαν ἐπιτελέσαι μυσταγωγίαν, ὀφείλουσιν εἶναι προηγουμένως μὲν κατηλλαγμένοι μετὰ πάντων καὶ μὴ ἔχειν κατά τινος, καὶ τὴν καρδίαν ὅση δύναμις ἀπὸ πονηρῶν τηρῆσαι λογισμῶν, ἐγκρατεύσασθαί τε μικρὸν ἀφ’ ἑσπέρας καὶ ἐγρηγορέναι μέχρι τοῦ τῆς ἱερουργίας καιροῦ».
φ. 14β-16
«Τῆς Παναγίας, Ἀχράντου, ... . Τούτων δὲ [τῶν Εἰρηνικῶν] λεγομένων, ὁ ἱερεὺς λέγει τὴν εὐχὴν τοῦ πρώτου ἀντιφώνου23. Ἀνίσταται δὲ καὶ ὁ Πατριάρχης καὶ λέγει τὰς εὐχὰς τῶν τριῶν ἀντιφώνων ὁμοῦ, λέγων καὶ τὰς ἐκφωνήσεις καθ’ ἑαυτόν24, .... Τὸ δὲ αὐτὸ τοῦτο ποιοῦσι καὶ οἱ Ἀρχιερεῖς ἐν ᾧ ἵστανται τόπῳ25. […]
Εὐχὴ ἀντιφώνου Αʹ. [...]
Καὶ μετὰ τὴν πλήρωσιν τῆς Συναπτῆς ἐκφωνεῖ ὁ ἱερεύς· Ὅτι πρέπει Σοι πᾶσα δόξα, ....
Καὶ οἱ μὲν ψάλται ψάλλουσι τὸ πρῶτον ἀντίφωνον26, ὁ δὲ ἱερεὺς λέγει τὴν εὐχὴν23 τοῦ δευτέρου ἀντιφώνου ταύτην.
Εὐχὴ ἀντιφώνου Βʹ. [...]
Μετὰ δὲ τὴν συμπλήρωσιν τοῦ πρώτου ἀντιφώνου, ποιεῖ ὁ διάκονος μικρὰν συναπτήν· .... Καὶ ὁ ἱερεὺς ἐκφωνεῖ· Ὅτι Σὸν τὸ κράτος... .
Καὶ μετὰ τὴν ἐκφώνησιν, οἱ μὲν ψάλται ψάλλουσι τὸ δεύτερον ἀντίφωνον26, ὁ δὲ ἱερεὺς λέγει τὴν εὐχὴν τοῦ τρίτου ἀντιφώνου. [...]
Εὐχὴ ἀντιφώνου Γʹ. [...]
Μετὰ δὲ τὴν συμπλήρωσιν τοῦ βʹ ἀντιφώνου, πάλιν ὁ διάκονος· Ἔτι καὶ ἔτι.... Καὶ ὁ ἱερεὺς ἐκφωνεῖ· Ὅτι ἀγαθὸς... .
Καὶ οὕτω ψάλλουσιν οἱ ψάλται τὸ τρίτον ἀντίφωνον26».
φ. 16β
«Καὶ λέγει ὁ Πατριάρχης καὶ οἱ Ἀρχιερεῖς27 καὶ οἱ ἱερεῖς τὴν εὐχὴν τῆς εἰσόδου μυστικῶς. Εὐχὴ τῆς Εἰσόδου. ... 28 ... .».
φ. 17β-18
«[Ὁ Πατριάρχης] λέγων καθ’ ἑαυτόν· Κύριε, Κύριε, ἐπίβλεψον ἐξ οὐρανοῦ...».
φ. 18-18β
«Καὶ ἄρχονται οἱ ψάλται τοῦ Τρισαγίου. Ὁ δὲ Πατριάρχης λέγει τὴν εὐχὴν ταύτην, λέγει δὲ καὶ τὴν ἐκφώνησιν αὐτῆς μυστικῶς29. Εὐχὴ τοῦ Τρισαγίου Ὕμνου. ....».
φ. 19-19β
«Τελεσθείσης δὲ τῆς εὐχῆς καὶ τῆς ἐκφωνήσεως, ψαλλομένου τοῦ τρισαγίου τρὶς παρὰ τῶν ψαλτῶν, …. Εἶτα, οἱ μὲν ψάλται λέγουσι τό Δόξα..., ὁ δὲ Πατριάρχης λαβὼν τὸ τρικέριν ἀπὸ τοῦ κανστρισίου, ποιεῖ αὖθις σταυροὺς τρεῖς ἄνωθεν τοῦ Εὐαγγελίου, ... καὶ λέγων καὶ τό· Κύριε, Κύριε, ἐπίβλεψον ἐξ οὐρανοῦ καὶ ἴδε...».
Βλέπουμε ὅτι ἡ Θεία Λειτουργία εἶναι μιὰ ἀρμονικὴ ταυτόχρονη παραλληλία μεταξὺ τῶν μυστικῶς ἀναγινωσκομένων Μυστικῶν Εὐχῶν (ἔνδον τοῦ βήματος), καὶ τῶν ψαλλομένων (ἔξω) παρὰ τῶν ψαλτῶν.
φ. 25β-26
«Ἄρχεται δὲ ὁ πρῶτος τῶν διακόνων ....· Εἴπωμεν πάντες· ἐξ ὅλης τῆς ψυχῆς.... Τούτου δὲ λεγομένου, ὁ Πατριάρχης ... λέγει τὴν εὐχὴν ταύτην. Εὐχὴ τῆς ἐκτενοῦς ἱκεσίας· Κύριε ὁ Θεὸς ἡμῶν, ... 30. Ταύτης δὲ λεγομένης παρὰ τοῦ Πατριάρχου, ὁ διάκονος λέγει τὰ λοιπὰ τῆς ἐκτενῆς31· Ἔτι δεόμεθα ...».
φ. 26β-27
«ἄρχεται δὲ ὁ δεύτερος [διάκονος] ἐν τῷ ἄμβωνι· Εὔξασθε, οἱ κατηχούμενοι, τῷ Κυρίω... τῷ Κυρίῳ κλίνατε. Τούτων δὲ λεγομένων, ὁ Πατριάρχης λέγει τὴν εὐχὴν ταύτην31. Εὐχὴ κατηχουμένων, πρὸ τῆς ἁγίας ἀναφοράς».
φ. 27β-28
«Ἄρχεται δὲ ὁ τρίτος [διάκονος]· Ὅσοι κατηχούμενοι, προέλθετε, ... . [...]. Ὅσοι πιστοί, ἔτι καὶ ἔτι ἐν εἰρήνῃ τοῦ Κυρίου δεηθῶμεν. Ὑπὲρ τῆς ἄνωθεν εἰρήνης .... Ὑπὲρ τῆς εἰρήνης τοῦ σύμπαντος κόσμου, ... .32
Ταῦτα δὲ λέγοντος τοῦ διακόνου, οἱ ἐν τῷ βήματι διάκονοι ὑφαπλοῦσι τὸ εἰλητόν. Ὁ δὲ Πατριάρχης λέγει τὴν εὐχὴν ταύτην31.
Εὐχὴ πιστῶν αʹ, μετὰ τὸ ἁπλωθῆναι τὸ εἰλητόν·
Εὐχαριστοῦμέν Σοι, Κύριε, ...
Τοῦ δὲ Πατριάρχου τὴν Εὐχὴν πληρώσαντος, νεύει33 τις τῶν ἐν τῷ Βήματι διακόνων τῷ ἐν τῷ ἄμβωνι διακόνῳ, καὶ εὐθὺς λέγει· Σοφία...».
φ. 28β-29
«… Ἄρχεται δὲ ὁ τέταρτος [διάκονος] λέγων· Ἔτι καὶ ἔτι ἐν εἰρήνῃ τοῦ Κυρίου δεηθῶμεν. Ὑπὲρ τῆς πόλεως ταύτης, .... Ὑπὲρ εὐκρασίας ἀέρων, ... 34. Ταῦτα δὲ τοῦ διακόνου λέγοντος, ὁ Πατριάρχης λέγει τὴν Εὐχὴν ταύτην. Εὐχὴ πιστῶν δευτέρα. Πάλιν καὶ πολλάκις Σοὶ ....
Ταύτην [τὴν Εὐχὴν] δὲ τοῦ Πατριάρχου πληρώσαντος, αἰσθόμενος35 ὁ ἐν ἄμβωνι διάκονος, εὐθὺς λέγει· Σοφία. Καὶ ὁ Πατριάρχης ἐκφωνεῖ τὴν ἐκφώνησιν ταύτην. Ἐκφώνησις· Ὅπως ὑπὸ τοῦ κράτους Σου...».
φ. 29
«Καὶ ἄρχονται οἱ ψάλται τοῦ Χερουβικοῦ Ὕμνου. ... Ὁ δὲ Πατριάρχης, τοῦ Χερουβικοῦ ἀδομένου, λέγει καθ’ ἑαυτὸν36 τὴν Εὐχὴν ταύτην. Εὐχὴ τοῦ Χερουβικοῦ Ὕμνου·... Οὐδεὶς ἄξιος.... Ταύτην οὖν τελέσας ὁ Πατριάρχης, ..... Ὑποστρέφων δέ, .... λέγων καθ’ ἑαυτὸν36 τὸ Χερουβικόν, τρὶς προσκυνῶν ἐν τῷ λέγειν αὐτό».
Τοῦ Χερουβικοῦ ψαλλομένου, δὲν ἀκούγεται τίποτα ἀπὸ τὸ Ἱερόν. Κλείνουν τὰ μικρόφωνα τοῦ ἱεροῦ, ὅπως καὶ σὲ ὅλες τὶς μυστικὲς Εὐχές. Μόνον στὶς ἐκφωνήσεις (καὶ ἂν37) ἀνοίγουν τὰ μικρόφωνα τοῦ Ἱεροῦ.
φ. 33β
[Παρεμβάλλεται στὸ Χειρόγραφον ἡ τοῦ πρεσβυτέρου χειροτονία· Καὶ μετὰ τὴν ἐκφώνησιν, λέγει ὁ πρωτοπαπᾶς λεπτῇ φωνῇ, ὅσον ἀκούειν τοὺς παρόντας πρεσβυτέρους καὶ ἀποκρίνεσθαι, τὰ διακονικὰ ταῦτα· Ἐν εἰρήνῃ τοῦ Κυρίου δεηθῶμεν... ]
φ. 35-36β
«ὁ ἐν τῷ ἄμβωνι διάκονος, ... λέγων ταῦτα· Πληρώσωμεν τὴν δέησιν.... Ὑπὲρ τοῦ ῥυσθῆναι ἡμᾶς... . Τούτων δὲ λεγομένων παρὰ τοῦ διακόνου, ὁ Πατριάρχης λέγει τὴν εὐχὴν ταύτην31. Εὐχὴ προσκομιδῆς, ...· Κύριε, ὁ Θεὸς ὁ παντοκράτωρ· ....
Ὁ μέντοι διάκονος ἐπισυνάπτει καὶ ταῦτα ἀδιαστάτως· Ἀντιλαβοῦ... . Τὴν ἡμέραν πᾶσαν, ... . Ἄγγελον εἰρήνης, ... . [...]. Καὶ εὐθὺς ἐκφωνεῖ ὁ Πατριάρχης· Διὰ τῶν οἰκτιρμῶν ...».
φ. 37-37β
«Ὁ δὲ Πατριάρχης κλινόμενος ἐπεύχεται· Ἄξιον καὶ δίκαιον... πτερωτά. Καὶ ἐκφωνεῖ ὁ Πατριάρχης· Τὸν ἐπινίκιον ὕμνον...».
φ. 37β-39
«Ὁ δὲ Πατριάρχης κλινόμενος ἐπεύχεται· Μετὰ τούτων καὶ ἡμεῖς... εἰπών. Καὶ ἐκφωνεῖ· Λάβετε, φάγετε, ... εἰς ἄφεσιν ἁμαρτιῶν. Ὁ Πατριάρχης μυστικῶς· Ὁμοίως καὶ τὸ ποτήριον..., λέγων· Καὶ ἐκφωνεῖ38· Πίετε ἐξ αὐτοῦ... . Ὁ Πατριάρχης κλινόμενος ἐπεύχεται· Μεμνημένοι τοίνυν... παρουσίας· Καὶ ἐκφωνεῖ· Τὰ Σὰ ἐκ τῶν Σῶν.... Καὶ πάλιν κλινόμενος ἐπεύχεται· Ἔτι προσφέρομέν Σοι ... ».
φ. 39β
«Καὶ ὁ Πατριάρχης εὐλογεῖ ἐπάνω τοῦ Ἁγίου Ἄρτου, λέγων ἠρέμα39· Καὶ ποίησον ... . Ὁ διάκονος· Ἀμήν. ... . Καὶ ὁ Πατριάρχης εὐλογῶν ἐπάνω τῶν Ἁγίων λέγει· Μεταβαλὼν... . Καὶ ὁ διάκονος εἰπὼν τό· Ἀμήν, ἀμήν, ... ».
φ. 40-40β
«[Παρεμβάλλεται στὸ Χειρόγραφον ἡ τοῦ πρεσβυτέρου χειροτονία· Ὁ δὲ [χειροτονηθεὶς πρεσβύτερος] ..., εὐχόμενος καθ’ ἑαυτὸν40 αὖθις καὶ λέγων τό· Ἐλέησόν με ὀ Θεός... Ὁ δὲ Πατριάρχης αὖθις κλινόμενος ἐπεύχεται· Ὥστε γενέσθαι... τετελειωμένου. Ἐκφώνησις41· Ἐξαιρέτως τῆς Παναγίας, ... . Καὶ τοῦτο εἰπὼν ὁ Πατριάρχης λέγει καὶ αὐτὸς καθ’ ἑαυτὸν τό· Ἄξιόν ἐστιν ὡς ἀληθῶς42... ψαλλόντων τοῦτο καὶ τῶν ψαλτῶν. ... Ὁ δὲ κανστρίσιος, λαβὼν τὸν θυμιατόν .... λέγων καθ’ ἑαυτὸν καὶ τό· Ἄξιόν ἐστιν...».
Ὅσοι εἶναι στὸ ἱερόν, λένε, καθ’ἑαυτόν! Ἄρα μυστικῶς, ψαλλομένου ὑπὸ τῶν ψαλτῶν τὸ Ἄξιόν ἐστιν.
φ. 41
«Καὶ μνημονεύει ἐνταῦθα ὧν βούλεται κεκοιμημένων κατ’ ὄνομα μυστικῶς, ...».
Ἤτοι, οὐχὶ μόνον εἰς ἐπήκοον τοῦ λαοῦ, ἀλλὰ καὶ οὐχὶ εἰς ἐπήκοον καὶ τῶν ἐν τῷ Βήματι.
φ. 41β
«λέγει εἰς τῶν διακόνων ἔνδοθεν τοῦ βήματος μεγαλοφώνως43· Καὶ ὧν ἕκαστος κατὰ διάνοιαν...».
φ. 42-42β
«Ὁ δὲ Πατριάρχης αὖθις ἐπεύχεται· Μνήσθητι, Κύριε, ... ἐξαπόστειλον. Καὶ μνημονεύει ὧν βούλεται ζώντων μυστικῶς, καὶ οὕτως ἐκφωνεῖ· Καὶ δὸς ἡμῖν ...».
Ξεκάθαρη ἡ ἀντίθεσις μυστικῶς - ἐκφώνως.
φ. 46-46β
«... Ὑπὲρ τοῦ ῥυσθῆναι ἡμᾶς ἀπὸ πάσης θλίψεως. Ταῦτα δὲ τοῦ διακόνου λέγοντος, ὁ Πατριάρχης κλινόμενος ἐπεύχεται44· Σοὶ παρακατιθέμεθα....
Ταύτην δὲ τὴν Εὐχὴν τοῦ Πατριάρχου λέγοντος44, ὁ διάκονος ἀδιαστάτως ἐπισυνάπτει καὶ ταῦτα·
Ἀντιλαβοῦ, σῶσον, .... Τὴν ἡμέραν πᾶσαν, .... Ἄγγελον εἰρήνης, .... [...].45
Καὶ ταῦτα τοῦ διακόνου τελέσαντος, ἐκφωνεῖ ὁ Πατριάρχης· Καὶ καταξίωσον ἡμᾶς, Δέσποτα, μετὰ παῤῥησίας, ...».
φ. 52
«...καὶ λέγει μεγαλοφώνως τὴν εὐχὴν ταύτην. Εὐχὴ ὀπισθάμβωνος ἐκφωνουμένη· Ὁ εὐλογῶν τοῦ εὐλογοῦντάς Σε, Κύριε, ...».
Γιατὶ χρειάζεται νὰ προσδιορίσει ὅτι αὐτὴ ἡ Εὐχὴ θὰ εἰπωθεῖ μεγαλοφώνως;
Γιατὶ προσδιορίζει τὴν Εὐχή τάδε, ὡς Εὐχή τάδε ἐκφωνουμένη;
Διότι οἱ Εὐχὲς λέγονται μυστικῶς, ἤτοι οὐχὶ εἰς ἐπήκοον τοῦ λαοῦ, ἐκτὸς καὶ ἂν ἀναγράφεται ῥητῶς πρὸς ἐκφώνησιν!
Ἀξίζει νὰ τονίσουμε ὅτι τὸ μυστικῶς, ἄνευ μικροφώνου, καὶ εἰς τὸν ναὸν τῆς Ἁγίας Σοφίας, καὶ παρουσίᾳ Πατριάρχου, ἔχει βαρύνουσα βαρύτητα. Ἂν εἶναι μυστικῶς στὴν Ἁγία Σοφία (καὶ ἄνευ μικροφώνων), τότε ἀκόμη καὶ σὲ Μητροπολιτικοὺς Ναοὺς τῆς Ἑλλάδος, πρέπει νὰ εἶναι ἄκρα μυστικῶς (καὶ μὲ κλειστὰ τὰ μικρόφωνα τοῦ Ἱεροῦ).
Ὑποσημειώσεις:
22 Διατάξεις τῆς Θείας Λειτουργίας κατὰ τὰ Βατοπαιδινὰ Χειρόγραφα τοῦ ΙΔʹ αἰώνα, ἐκδ. Ἱερὰ Μεγίστη Μονὴ Βατοπαιδίου, Ἅγιον Ὄρος 2019.
23 Φαίνεται ξεκάθαρα ἡ ἀρμονικὴ ταυτόχρονη παραλληλία ἱεροψάλτου-ἱερέως, ἤτοι ὁ ἱεροψάλτης ψάλλει εἰς ἐπήκοον τοῦ λαοῦ, ἐνῶ ταυτόχρονα ὁ ἱερεὺς ἔνδον τοῦ ἱεροῦ βήματος ἀναγινώσκει μυστικῶς τὶς Μυστικὲς Εὐχές, ἤτοι οὐχὶ εἰς ἐπήκοον τοῦ λαοῦ. Ὁ ἄνθρωπος δὲν μπορεῖ νὰ ἐστιάσει σὲ δύο πηγὲς ἤχου ταυτόχρονα. Ἄρα καὶ μόνο ὅτι ψάλλει ὁ ψάλτης τὴν στιγμὴ ποὺ ὁ ἱερεὺς διαβάζει τὴν εὐχή, ὅπως μᾶς λέει ἡ διάταξη, σημαίνει ὅτι ἡ Εὐχὴ εἶναι μυστικῶς, οὐχὶ εἰς ἐπήκοον τοῦ λαοῦ.
24 Ἄρα καὶ τὶς Εὐχὲς καθ’ ἑαυτόν (μυστικῶς), ὅπως (ταυτόχρονα) καὶ ὁ ἱερεύς τὴν Εὐχήν.
25 Ἤτοι, ξεχωριστὰ καὶ μυστικῶς ἕκαστος. Προφανῶς ἐγνώριζαν καὶ τὶς Εὐχὲς ἀπ’ ἔξω.
26 Οἱ ψάλται ψάλλουσιν τὰ Ἀντίφωνα, ὄχι ὁ λαός.
27 Ἤτοι, καὶ ὁ Πατριάρχης καὶ οἱ Ἀρχιερεῖς καὶ οἱ ἱερεῖς ξεχωριστά καὶ μυστικῶς ἕκαστος, ὡς καὶ ἀνωτέρω φ. 14β· «Τὸ δὲ αὐτὸ τοῦτο ποιοῦσι καὶ οἱ Ἀρχιερεῖς ἐν ᾧ ἵστανται τόπῳ».
28 Παρατήρησε ὅτι στὴν Εὐχὴ τῆς Εἰσόδου ἡ ἐκφώνησις «Ὅτι πρέπει Σοι...» δὲν ἔχει «ἐκφώνως», ἄρα εἶναι μυστικῶς. Βλέπε καὶ παρακάτω Εὐχὴ τοῦ Τρισαγίου, φ. 18-18β.
29 Μυστικῶς διευκρινίζει τὴν ἐκφώνησιν (καὶ φυσικὰ λείπει τὸ ἐκφώνως), ἐνὼ στὴν Εὐχὴ τῆς Εἰσόδου δὲν τὸ διευκρίνισε, ἀλλὰ ὑποννοεῖται ἀπὸ τὴν καὶ ἐκεῖ ἔλλειψη τοῦ ἐκφώνως, βλ. ὑποσ. 28.
30 Τὴν Εὐχὴ τὴν λένε καὶ πάντες οἱ ἀρχιερεῖς καὶ οἱ πρεσβύτεροι (ἐπισημαίνεται στὸ περιθώριο), βλ. ἐπίσης ὑποσ. 25.
31 Φαίνεται ξεκάθαρα ἡ ἀρμονικὴ ταυτόχρονη παραλληλία ἱεροψάλτου-ἱεροδιακόνου καὶ Πατριάρχου (ἢ ἱερέως). Οἱ μὲν πρώτοι ἔξω τὰ ψαλλόμενα καὶ τὶς Αἰτήσεις εἰς ἐπήκοον τοῦ λαοῦ, ὁ δὲ Πατριάρχης (ἢ ὁ ἱερέας) ἔνδον τοῦ Βήματος μυστικῶς τὰς Μυστικὰς Εὐχάς. Γιατὶ μυστικῶς; Γιατὶ ἀλλιῶς θὰ γίνει χάβρα Ἰουδαίων. Ὁ ἄνθρωπος δὲν μπορεῖ νὰ ἐστιάσει σὲ δύο πηγὲς ἤχου ταυτόχρονα, ὅταν σύμφωνα μὲ τὴν διάταξη οἱ δύο πηγές πρέπει νὰ ἐνεργήσουν ταυτόχρονα καὶ παράλληλα.
32 Ἄξιον παρατηρήσεως ὅτι οἱ δεήσεις ποὺ ὑπάρχουν μετὰ τὸ Ὅσοι πιστοί, ἔτι καὶ ἔτι ἐν εἰρήνῃ τοῦ Κυρίου δεηθῶμεν: Ὑπὲρ τῆς ἄνωθεν εἰρήνης..., Ὑπὲρ τῆς εἰρήνης τοῦ σύμπαντος κόσμου..., δὲν ὑπάρχουν στό [ΙΟΠ, σ. 66], [ΙΕΡ, σ. 116] (ἐνὼ κρατήθηκε ἡ δέησις «...ἐν εἰρήνῃ...»· ἔχουν λεχθεῖ προηγουμένως στὰ «Εἰρηνικά») καὶ εἶναι διὰ νὰ καλύψουν τὸν χρόνο τῶν Μυστικῶν Εὐχῶν, βλ. ἐπίσης παρακάτω· Διάταξις τῆς Θείας Λειτουργίας 1334, Ἁγίου Φιλοθέου, [V.480, φ. 313β].
33 Γιατί νεύει; Γιὰ νὰ τὸν ἐνημερώσει ὅτι τελείωσε ἡ μυστικὴ ἀνάγνωσις τῆς Εὐχῆς (δὲν τὴν ἀκούει τὴν Εὐχή), καὶ νὰ διακόψουν τὶς ἐπαναλαμβανόμενες δεήσεις, καὶ νὰ πεῖ εὐθύς· Σοφία.
34 Παρόμοια μὲ τὴν παρατήρησιν τῆς ὑποσ. 32, πρβλ. [ΙΟΠ, σ. 66], [ΙΕΡ, σσ. 116-117], οἱ ἐπαναλαμβανόμενες δεήσεις εἶναι διὰ νὰ καλύψουν τὸν χρόνο τῶν Μυστικῶν Εὐχῶν, βλ. ἐπίσης· Διάταξις τῆς Θείας Λειτουργίας 1334, Ἁγίου Φιλοθέου, [V.480, φ. 313β].
35 Παρόμοια μὲ τὴν παρατήρησιν τῆς ὑποσ. 33, βλ. ἐπίσης· Διάταξις τῆς Θείας Λειτουργίας 1334, Ἁγίου Φιλοθέου, [V.480, φ. 313β], «καὶ ἡνίκα αἴσθηται αὐτοῦ».
36 Τὸ «καθ’ ἑαυτόν» εἶναι ἕνα καὶ τὸ αὐτὸ μὲ τὸ «μυστικῶς», ἀφοῦ καὶ ταυτόχρονα οἱ ψάλτες ψάλλουν εἰς ἐπήκοον τοῦ λαοῦ ὅπως μᾶς λέει ἡ διάταξις. Ἐπίσης φαίνεται καὶ ἀργότερα ποὺ ὁ Πατριάρχης «λέγων καθ’ ἑαυτὸν τὸ Χερουβικόν». Βλ. Εὐχολόγιον 1622, καὶ συνέκρινε τὶς σελίδες κδʹ, λγʹ «τοῦ Χερουβικοῦ ἀδομένου».
37 Ἡ Θεία Λειτουργία ἐθεσπίσθη ἄνευ μικροφώνων. Ἐπειδὴ ὑπάρχει ἡ διαφορὰ μυστικῶς-ἐκφώνως, τὰ μικρόφωνα «ἀλλοιώνουν» τὴν Θ. Λειτουργία, ἀφοῦ ποιοῦν τὰ πάντα ἐκφώνως. Πρό τούτοις δέ, ὁ ἄνθρωπος δὲν μπορεῖ νὰ ἐστιάσει σὲ δύο πηγὲς ἤχου ταυτόχρονα, ὅταν σύμφωνα μὲ τὴν διάταξιν οἱ δύο πηγές πρέπει νὰ ἐνεργήσουν ταυτόχρονα καὶ παράλληλα, ἡ μὲν πηγὴ ἔνδον τοῦ Βήματος, ἡ δὲ ἑτέρα ἔξω τοῦ Βήματος.
38 Γιατὶ ἐκφώνως στὸ τέλος τῆς Εὐχῆς; Γιὰ νὰ ἀκουστεῖ στὸν ἱεροψάλτη/λαό, νὰ πεῖ τὸ Ἀμήν. Ἄρα τὸ πρὸ τοῦ ἐκφώνως εἶναι μυστικῶς.
39 Γιατὶ ἤρεμα; Γιὰ νὰ ἀκουστεῖ μέχρι τοὺς γύρω τῆς Ἁγίας Τραπέζης λειτουργούς.
40 Ἄρα τὸ καθ’ ἑαυτὸν = μυστικῶς πρὸς τρίτους.
41 Γιατὶ ἐκφώνως στὸ τέλος τῆς Εὐχῆς; Γιὰ νὰ ἀκουστεῖ στοὺς ψάλτες νὰ ψάλλουν τὸ Ἄξιόν ἐστιν. Ἄρα τὸ πρὸ τῆς ἐκφωνήσεως εἶναι μυστικῶς.
42 Οἱ τάλανες οἱ ἄνθρωποι, ἀντὶ νὰ παρακαλοῦμε τὴν Παναγία, εἰσηγοῦνται νὰ βγεῖ τὸ Ἄξιόν ἐστιν ἀπὸ τὴν Λειτουργία!
43 Μεγαλοφώνως, ἤτοι ἐκφώνως, εἰς ἐπήκοον τοῦ λαοῦ.
44 Μυστικῶς, φυσικά, «ταῦτα τοῦ διακόνου λέγοντος».
45 Πρβλ. ὑποσ. 32, καὶ παρακάτω τὴν σημείωσιν στό V.480, φ. 313-313β.
PDF διαθέσιμο εδώ, και εδώ (Ἀναλόγιον).
Επιστολή του Οικουμενικού Πατριαρχείου 17/12/2020
Διάταξις Πατριαρχικής Λειτουργίας 1386 (Αγία Σοφία), παρά του πρωτονοταρίου της Αγ. Σοφίας, διακ. Δημ. Γεμιστού (V.135)
- Παναγιώτης
- Διαχειριστής
- Δημοσιεύσεις: 907
- Εγγραφή: 07 Φεβ 2008, 05:43
Διάταξις Πατριαρχικής Λειτουργίας 1386 (Αγία Σοφία), παρά του πρωτονοταρίου της Αγ. Σοφίας, διακ. Δημ. Γεμιστού (V.135)
Δημοσίευση από Παναγιώτης »
Μέγα μὲν τὸ ἀπερισπάστως προσεύχεσθαι· μεῖζον δὲ καὶ τὸ ψάλλειν ἀπερισπάστως
Επιστροφή στο “«Μυστικές» Ευχές της Θ. Λειτουργίας”
Μετάβαση σε
- Όροι
- ↳ Όροι Χρήσης, Κανόνες και Συμπεριφορά, Περί του Αναλογίου
- ↳ Οδηγίες χρήσης-Ερωτήσεις-Υποδείξεις
- ↳ Κυτίον παραπόνων
- ↳ Ανακοινώσεις Διαχειριστών
- Θέματα
- ↳ Ψαλμωδία και Ιεροί Κανόνες
- ↳ Λειτουργικά και Κανονολογικά θέματα
- ↳ Τα Ιερά Μυστήρια
- ↳ Θεία Λειτουργία
- ↳ Λειτουργική αναγέννηση
- ↳ «Μυστικές» Ευχές της Θ. Λειτουργίας
- ↳ Λειτουργική γλώσσα και μεταφράσεις
- ↳ Ιεροί Κανόνες
- ↳ Υμνολογία
- ↳ Λειτουργικά Βιβλία
- ↳ Φυλλάδες (Ακολουθίες Αγίων)
- ↳ Ιανουάριος
- ↳ Φεβρουάριος
- ↳ Μάρτιος
- ↳ Απρίλιος
- ↳ Μάϊος
- ↳ Ιούνιος
- ↳ Ιούλιος
- ↳ Αύγουστος
- ↳ Σεπτέμβριος
- ↳ Οκτώβριος
- ↳ Νοέμβριος
- ↳ Δεκέμβριος
- ↳ Παρακλητικοί Κανόνες
- ↳ Χαιρετισμοί-Εγκώμια
- ↳ Διορθωτέα και μη
- ↳ Τυπικόν
- ↳ Βιβλία Τυπικού
- ↳ Ετήσια Τυπικά
- ↳ Τυπικόν Εσπερινού
- ↳ Τυπικόν Όρθρου
- ↳ Τυπικόν θείας Λειτουργίας
- ↳ Τριώδιον
- ↳ Πεντηκοστάριον
- ↳ Άγραφο Τυπικόν
- ↳ Τυπικόν Πατριαρχείου Ιεροσολύμων
- ↳ Νηστεία και Κατάλυσις
- ↳ Χειρόγραφα
- ↳ Θεωρία και Πράξη της Ψαλτικής Τέχνης
- ↳ Θεωρητικά Βιβλία
- ↳ Χρόνος και Ρυθμός
- ↳ Γένη των Ήχων
- ↳ Ήχος α'
- ↳ Ήχος β'
- ↳ Ήχος γ'
- ↳ Ήχος δ'
- ↳ Ήχος πλ. α'
- ↳ Ήχος πλ. β'
- ↳ Ήχος βαρύς
- ↳ Ήχος πλ. δ'
- ↳ Ορθογραφία
- ↳ Αρχαία (Βυζαντινή) Μουσική Γραφή και Θεωρία
- ↳ Αρχαία Ελληνική Μουσική Θεωρία
- ↳ Ευρωπαϊκή Μουσική
- ↳ Μαθηματικά, Μουσική, Ακουστική και Κλίμακες
- ↳ Αρχεία Ήχου και Βίντεο
- ↳ Πατριαρχικοί
- ↳ Αστέρης Λεωνίδας
- ↳ Παππάς Μιλτιάδης
- ↳ Παϊκόπουλος Δημοσθένης
- ↳ Πρίγγος Κωνσταντίνος (1892-1964)
- ↳ Στανίτσας Θρασύβουλος (1910-1987)
- ↳ Ιεροψάλτες
- ↳ Αθανασίου Ιωάννης
- ↳ Βουγιουκλής Αθανάσιος
- ↳ Βουρλής Αθανάσιος
- ↳ Γκίνης Θεόφιλος
- ↳ Δαρλάσης Γεώργιος
- ↳ Δασκαλούδης Κυριαζής
- ↳ Καλπακίδης Δημήτριος
- ↳ Καραμπάσης Δανιήλ
- ↳ Καστρινάκης Ιωάννης
- ↳ Κετσετζής Φώτιος
- ↳ Κομπίτσης Απόστολος
- ↳ Κορδάκης Νικόλαος
- ↳ Λιναρδάκης Ευάγγελος
- ↳ Μανουσέλης Κωνσταντίνος
- ↳ π. Μέζης Νικόλαος
- ↳ Μιχαλάκης Γεώργιος
- ↳ Μπιλάλης Κωνσταντίνος
- ↳ Μπουσδέκης Κωνσταντίνος
- ↳ Νεραντζής Δημήτριος
- ↳ Νταραβάνογλου Γρηγόρης
- ↳ Ξουπάς Πασχάλης
- ↳ Παϊβανάς Αθανάσιος
- ↳ Πήλιουρας Σταύρος
- ↳ Πλαΐτης Αντώνιος
- ↳ π. Πυτιρίνης Χρήστος
- ↳ Ταλιαδώρος Χαρίλαος
- ↳ Τσακίρογλου Χρήστος
- ↳ Αγιορείτες
- ↳ Χορωδίες
- ↳ Βυζαντινή Χορωδία Δήμου Ηρακλείου
- ↳ Βυζαντινός Χορός Χανίων (Ιω. Καστρινάκης)
- ↳ Εργαστήρι Ψαλτικής (Αθ. Παϊβανάς)
- ↳ Χορωδία Αθανασίου Πέττα
- ↳ Χορωδία Θεοδώρου Βασιλικού
- ↳ Ακολουθίες
- ↳ Εσπερινός
- ↳ Όρθρος
- ↳ Θεία Λειτουργία
- ↳ Ήχος α'
- ↳ Ήχος β'
- ↳ Ήχος γ'
- ↳ Ήχος δ'
- ↳ Ήχος πλ. α'
- ↳ Ήχος πλ. β'
- ↳ Ήχος βαρύς
- ↳ Ήχος πλ. δ'
- ↳ Μηναία
- ↳ Μηναίον Ιανουαρίου
- ↳ Μηναίον Φεβρουαρίου
- ↳ Μηναίον Δεκεμβρίου
- ↳ Μηναίον Αυγούστου
- ↳ Τριώδιον
- ↳ Μεγ. Εβδομάς
- ↳ Παρακλήσεις
- ↳ Πεντηκοστάριον
- ↳ Ραδιοφωνικές Εκπομπές
- ↳ Πεντηκοστάριον
- ↳ Μαθήματα Βυζαντινής Μουσικής
- ↳ Μουσικά Κείμενα
- ↳ Μουσικά Βιβλία
- ↳ Εσπερινός
- ↳ Όρθρος
- ↳ Θεία Λειτουργία
- ↳ Μηναία
- ↳ Τριώδιον
- ↳ Μεγ. Εβδομάς
- ↳ Πεντηκοστάριον
- ↳ Εξηγήσεις αρχαίας μουσικής γραφής
- ↳ Τεχνολογία
- ↳ Ιστορικά θέματα
- ↳ Εξωτερική Μουσική
- Γενικά
- ↳ Συζήτηση
- ↳ Καλωσόρισμα νέων μελών
- ↳ Ευχές και Κοινωνικά
- ↳ Συνδικαλιστικά θέματα
- ↳ Ανακοινώσεις
- ↳ Σχολές/Διδάσκαλοι Βυζαντινής Μουσικής (Ψαλτικής)
- ↳ Σεμινάρια-Μαθήματα
- ↳ Μουσικολογικά-Ψαλτικά Συνέδρια
- ↳ Ζητείται Ιεροψάλτης ή Αναλόγιο
- ↳ Αγρυπνίες - Ι.Πανηγύρεις
- ↳ Συναυλίες
- ↳ Ραδιοφωνικές Εκπομπές
- ↳ Κυκλοφορίες Βιβλίων, Περιοδικών και Ψ. Δίσκων
- ↳ Ιστοσελίδες
- ↳ Διαφημίσεις (σχετικές)