π. Θωμάς Βαμβίνης: "Διευκρινίσεις σε μια προσωπική κριτική"

Η Λειτουργική γλώσσα της Εκκλησίας και η φιλολογία των μεταφράσεων
Άβαταρ μέλους
nmnovice00
Παλαίμαχος
Δημοσιεύσεις: 181
Εγγραφή: 16 Δεκ 2009, 20:10

π. Θωμάς Βαμβίνης: "Διευκρινίσεις σε μια προσωπική κριτική"

Δημοσίευση από nmnovice00 »

Εδώ, η απάντηση του Πρωτοπρ. Θωμά Βαμβίνη, εκλεκτου Κληρικού (Μητροπόλεως Ναυπάκτου) και συγγραφέως, στην απάντηση του π. Βασιλείου Θερμού σε παλαιότερο άρθρο του Μητροπολίτου Ναυπάκτου κ. Ιεροθέου, το "Σεβασμός στην Θεία Λειτουργία", που είχε αναρτηθεί και στην παρούσα ενότητα.

Ο π. Θωμάς λέει κατ' αρχήν κάτι που κι εγώ, αλλά και άλλοι Κληρικοί, μέσα από την ιερατική μας διακονία και την συναναστροφή μας με άλλους νέους Κληρικούς και πολλούς απλούς πιστούς, έχουμε διαπιστώσει: "... το αίτημα για την μετάφραση των λειτουργικών κειμένων δεν εκφράζει ... κάποια πραγματική ποιμαντική ανάγκη" και συμπληρώνει κάτι το οποίο θεωρώ πολύ σημαντικό, ότι δηλαδή το άιτημα αυτό "... λειτουργεί σαν ένα πρόσχημα, που θέλει να καλύψει την προώθηση άλλων θεμάτων. [...] ο καθένας που έχει μια στοιχειώδη σχέση με την ποιμαντική της Εκκλησίας γνωρίζει ότι το ποιμαντικό πρόβλημα της εν Ελλάδι Ορθόδοξης Εκκλησίας δεν είναι η γλώσσα της λατρείας της, αλλά η παραθεώρηση, αμφισβήτηση η η λήθη των προϋποθέσεων της ορθόδοξης λατρείας, που είναι η ευαγγελική καλλιέργεια του «κρυπτού της καρδίας ανθρώπου», η οποία συνδέεται με τον φωτισμό του «οφθαλμού της ψυχής» (του νου) και την αποκατάσταση της λογικής και του λόγου στην φυσική, χωρίς φυσίωση, λειτουργία τους. Αυτή η ευαγγελική καλλιέργεια–άσκηση καθιστά τον βαπτισμένο και χρισμένο Χριστιανό ικανό να λειτουργηθεί".

Πράγματι, θα ήθελα να καταθέσω (με όση αξία μπορεί αυτό να έχει για τα αγαπητά μέλη του forum) ότι ούτε εγώ, ούτε κανείς άλλος από τους ευάριθμους Κληρικούς με τους οποίους συναναστρέφομαι, έχουμε διαπιστώσει την ύπαρξη μερίδας νέων κυρίως πιστών που να κωλύονται να συμμετάσχουν στην Θ. Λειτουργία, ή έστω, να παραπονιούνται λόγω της γλώσσας της λατρείας. Έχω ακούσει πλείστα όσα παράπονα και "δικαιολογίες", αλλά όχι αυτό. Άλλοι παραπονιούνται για τα δυνατά φώτα, άλλοι για την ένταση των ηχείων, άλλοι για την αγένεια των επιτρόπων, άλλοι βαριούνται γιατί δεν συμμετέχουν πιό ενεργά, άλλοι τα βάζουν με τους ιερείς που "μασάνε τα λόγια" λόγω ταχύτητας, άλλοι για τις κορώνες των ψαλτών, άλλοι για το "λακριντί" και τα σχόλια των ηλικιωμένων γυναικών... ό,τι άλλο μπορεί να φανταστεί κανείς, μπορεί να έχει ενοχλήσει τους νέους ανθρώπους κατά τον εκκλησιασμό, πάντως το πρώτο και κύριο δεν είναι η γλώσσα (δεν αποκλείω ότι μπορεί να υπάρχουν και ορισμένοι που γκρίνιαξαν κάποτε και κάπου και για αυτό).

Τελικά, αν παρατηρήσει κανείς αυτούς που κόπτονται για τις μεταφράσεις θα διαπιστώσει δύο-τρία βασικά πράγματα:
1. Ότι οι ίδιοι είναι συνήθως γραμματιζούμενοι άνθρωποι και γενικώς ασχολούνται με την γλώσσα, άρα δεν ομιλούν για τον εαυτό τους,
2. Ότι ομιλούν πάντοτε εξ ονόματος κάποιων "άλλων" πιστών που "δυσκολέυονται" με την γλώσσα της λατρείας και δεν την καταλαβαίνουν, αλλά ότι αυτοί οι πιστοί, εξ ονόματος των οποίων ομιλούν, είναι κάπου κρυμμένοι, "αόρατοι" και δεν τολμούν(;) να μιλήσουν ποτέ οι ίδιοι για τον εαυτό τους,
3. Ότι συνήθως είναι άνθρωποι που επικαλούνται ποιμαντικές ευαισθησίες, χωρίς οι ίδιοι (τις περισσότερες φορές) να είναι και ποιμένες (εξαιρούνται Κληρικοί, όπως ο π. Βασίλειος Θερμός κ.α.). Άλλο πράγμα ο θεολογικός διάλογος για κάποιο θεμα, όπου μπορούν όλοι οι έχοντες τα προσόντα να συμμετάσχουν, και άλλο οι ποιμαντικές αποφάσεις για το ίδιο θέμα, για τις οποίες αποφάσεις είναι αποκλειστικά υπεύθυνοι οι ποιμένες και όχι όλοι οι μετέχοντες του θεολογικού διαλόγου και προβληματισμού.

Εν ολίγοις, οι υπέρμαχοι των μεταφράσεων διατυπώνουν αγωνιώδη ποιμαντικό λόγο, μόνο που δεν ξέρω αν υπάρχει αφενός ποίμνιο που να τον δικαιολογεί, αφετέρου δε αμφιβάλω αν το πρώτο ζητούμενο στην λατρεία είναι η ποιμαντική, με την στενή έννοια του όρου... Και εν πάση περιπτώσει, ακόμα κι αν υπάρχει τέτοιο ποίμνιο, δεν θα πρέπει και η ποιμαντική της Εκκλησίας, κατά την γνώμη τους, να αξιολογήσει και το μέρος του ποιμνίου εκείνο, που δεν επιθυμεί την μετάφραση των λατρευτικών κειμένων; Γι' αυτούς δεν έχουν ποιμαντική ευαισθησία; Τέλος πάντων, όπως πολύ ωραία αναλύει ο π. Θωμάς, το πρόβλημα της ποιμαντικής μας σήμερα δεν είναι η γλώσσα της λατρείας. Η πολλή φιλολογία για το θέμα παραπλανεί μεταφέροντας το κέντρο βάρος αλλού. Κι πολύ σωστά, κατά την γνώμη μου, κατακλύει το άρθρο του λέγοντας ότι "Ο πυρήνας του προβλήματος είναι η προσπάθεια μεταφοράς και καθιερώσεως μέσα στο χώρο της Ορθόδοξης Εκκλησίας μιας ξένης παραδόσεως".

Υ/γ Αναφέρεται πολλάκις στα διάφορα σχετικά άρθρα (το λέει και ο π. Β. Θερμός) ότι ο Χριστός ομιλούσε την Αραμαϊκή. Αυτό δεν φαίνεται να είναι ακριβές. Ομιλούσε κάποια εβραϊκή διάλεκτο, όπως μας πληροφορούν και ορισμένοι Πατέρες της Εκκλησίας. Για αυτό όταν εξεφώνισε στα αραμαϊκά το "Ηλί, ηλί, λαμά σαβαχθανί" κανείς κάτω από τον Σταυρό δεν κατάλαβε, ούτε και οι Φαρισαίοι οι οποίοι έλεγαν ότι φώναζε τον Ηλία. Η Αραμαϊκή, πάντως, ήταν η γλώσσα της Συναγωγής, άρα και στην εποχή του Κυρίου, η γλώσσα της λατρείας ήταν επισημότερη-αρχαιότερη της καθομιλουμένης. Κι ενώ για τους εξ εθνών Ιουδαίους έγινε η μετάφραση των Ο' (διότι ομιλούσαν ελληνικά), στην Αγία Πόλη τηρήθηκε έως τέλους η Αραμαϊκή, ως έχουσα και κάποια σχέση ακόμα με την καθομιλουμένη. Αυτό είναι και ένα ωραίο κατ' αναλογίαν παράδειγμα για το δικό μας θέμα εδώ στην Ελλάδα. Οπότε, το επιχείρημα ότι "ο Χριστός αν ερχόταν σήμερα θα μιλούσε στην γλώσσα των νέων", αφενός μεν ελέγχεται ως κάτι μη απόλυτο (όπως απέδειξε ο π. Θωμάς στο άρθρο του), αφετέρου δε δεν επιτρέπει άμεση σύνδεση του κατηχητικού με τον λατρευτικό λόγο.
Τελευταία επεξεργασία από το μέλος nmnovice00 την 13 Ιούλ 2010, 11:07, έχει επεξεργασθεί 1 φορά συνολικά.
"ἐξομολογοῦμαί σοι, πάτερ, κύριε τοῦ οὐρανοῦ καὶ τῆς γῆς, ὅτι ἀπέκρυψας ταῦτα ἀπὸ σοφῶν καὶ συνετῶν, καὶ ἀπεκάλυψας αὐτὰ νηπίοις·... οὐδεὶς ἐπιγινώσκει τὸν υἱὸν εἰ μὴ ὁ πατήρ, οὐδὲ τὸν πατέρα τις ἐπιγινώσκει εἰ μὴ ὁ υἱὸς καὶ ᾧ ἐὰν βούληται ὁ υἱὸς ἀποκαλύψαι." (Ματθ. ιβ', 25-27)

Επιστροφή στο “Λειτουργική γλώσσα και μεταφράσεις”