Ναυπάκτου Ιερόθεος: Οι μεταφράσεις τών λειτουργικών κειμένων

Η Λειτουργική γλώσσα της Εκκλησίας και η φιλολογία των μεταφράσεων
Άβαταρ μέλους
Παναγιώτης
Διαχειριστής
Δημοσιεύσεις: 901
Εγγραφή: 07 Φεβ 2008, 05:43

Ναυπάκτου Ιερόθεος: Οι μεταφράσεις τών λειτουργικών κειμένων

Δημοσίευση από Παναγιώτης »

Οι μεταφράσεις τών λειτουργικών κειμένων

του Σεβ. Μητροπολίτου Ναυπάκτου και Αγίου Βλασίου Ιεροθέου

Τόν τελευταίο καιρό επιτείνεται μιά τάση πού παρετηρείτο καί παλαιότερα, δηλαδή επικρατεί μιά «φρενίτις» μεταφράσεων τών λειτουργικών κειμένων καί μάλιστα τών λειτουργικών ευχών μέ απρόβλεπτες συνέπειες.

Μιά από τίς συνέπειες, η χαρακτηριστικότερη, είναι νά δημιουργούνται νέες ευχές τής θείας Λειτουργίας, μέ τήν χρησιμοποίηση ομηρικών λέξεων. Δηλαδή, ενώ μερικές κινήσεις απλοποιούν τίς ευχές στήν λειτουργική γλώσσα, άλλες τίς «εμπλουτίζουν» μέ ομηρικές λέξεις, πράγμα πού δέν έκαναν οι Πατέρες τής Εκκλησίας πού γνώριζαν πολύ καλά καί τόν Όμηρο.

Θεωρώ ότι όλη αυτή η νοοτροπία πρέπει νά αντιμετωπισθή από τήν Ιερά Σύνοδο, γιατί οι αυθαιρεσίες πρέπει νά σταματήσουν. Στίς ημέρες μας επιχειρείται αυτό πού δέν γινόταν επί Τουρκοκρατίας, άν καί τότε τό μορφωτικό επίπεδο ήταν χαμηλό, ενώ σήμερα υψηλό.

Υπάρχουν πολλά επιχειρήματα πού έχουν διατυπωθή από πολλούς εναντίον τής μεταφράσεως τών λειτουργικών ευχών, ακόμη καί τότε πού ο μακαριστός Αρχιεπίσκοπος Χριστόδουλος προσπάθησε νά εισαγάγη τήν παράλληλη ανάγνωση τών βιβλικών κειμένων καί στήν δημοτική γλώσσα καί όπως είναι γνωστόν ο ίδιος αντιλήφθηκε τήν ζημιά πού γινόταν στήν ενότητα τής Εκκλησίας καί επανέφερε τά πράγματα στά παραδεδομένα. Πόσον μάλλον θά προκαλέση ζημιά η νέα τάση τό νά αλλοιώνωνται τά κείμενα τής θείας Λειτουργίας, τών ιερών Μυστηρίων καί άλλων λειτουργικών κειμένων καί νά εισάγεται η δημοτική γλώσσα όχι παράλληλα μέ τό πρωτότυπο κείμενο, αλλά αποκλειστικά. Κινδυνεύουμε νά δούμε σχίσματα μέσα στό Σώμα τής Εκκλησίας μας.

Παρακάμπτοντας πολλά επιχειρήματα κατά τής εισαγωγής τής δημοτικής γλώσσας στήν θεία Λατρεία πού ήδη έχουν διατυπωθή, θά αρκεσθώ μόνον στό νά τονίσω ότι μιά τέτοια προσπάθεια συνιστά έλλειμμα αληθινής ορθόδοξης θεολογίας, γιά νά μήν εκφρασθώ πιό σκληρά. Δείχνει ότι δέν υπάρχει η στοιχειώδης ορθόδοξη θεολογία, ή μάλλον μέ τέτοιες ενέργειες εκφράζεται μιά επιφανειακή ορθόδοξη θεολογία, πού στηρίζεται στήν πρακτική ωφελιμότητα. Η νοοτροπία αυτή ξεκινά από μιά ποιμαντική ανάγκη, αλλ' όμως επιλέγεται η πιό εύκολη λύση. Θεωρώ ότι πρόκειται γιά μιά επιρροή από τόν δυτικό σχολαστικισμό.

Ουσιαστικά, αυτή η νοοτροπία συνδέεται μέ τόν «τελευταίο πειρασμό» τού Χριστού πού αντιμετώπισε επάνω στόν Σταυρό από τούς παρευρισκομένους εκεί: «σώσον σεαυτόν καί κατάβα από τού σταυρού... ο Χριστός ο βασιλεύς τού Ισραήλ καταβάτω νύν από τού σταυρού, ίνα ίδωμεν καί πιστεύσωμεν αυτώ» (Μαρκ. ιε', 30-32). Όπως οι σύγχρονοι τού Χριστού Ιουδαίοι, καί μάλιστα οι Γραμματείς καί οι Αρχιερείς, ήθελαν νά κατεβή ο Χριστός από τόν Σταυρό γιά νά πιστεύσουν σέ Αυτόν ότι είναι υιός τού Θεού, ουσιαστικά ενέπαιζαν τόν Χριστό, έτσι καί τώρα μέ τήν πράξη τής μεταφράσεως τών λειτουργικών κειμένων, κατά κάποιον τρόπο, θέλουν νά κατεβάσουν τήν γνώση τής θείας Λειτουργίας στό λογικό επίπεδο καί όχι στήν βίωση τού μυστηρίου τού Σταυρού. Ο Ιγνάτιος Μπραντζιανίνωφ έλεγε: «Ο Σταυρός είναι η καθέδρα τής ορθοδόξου θεολογίας».

Όμως, όπως ο Χριστός δέν ικανοποίησε αυτό τό αίτημα καί παρέμεινε στόν Σταυρό, σώζοντας έτσι τούς ανθρώπους από τόν θάνατο, έτσι καί εδώ, τηρουμένων τών αναλογιών, πρέπει η θεία Λειτουργία καί τά Μυστήρια νά παραμείνουν στό ύψος τής ορθοδόξου θεολογίας, πού είναι εμπειρία τού Σταυρού καί τής Αναστάσεως, καί όχι νά κατεβούν στό επίπεδο τής νοησιαρχίας, τού ορθολογισμού.

Λυπάμαι πού κάνω αυτήν τήν αναφορά, αλλά θά προσπαθήσω νά τό επεξηγήσω μέ τά ακόλουθα.


1. Η γλώσσα τών συμβόλων

Μέσα στήν θεία λατρεία εκτός από τήν λεκτική γλώσσα υπάρχει καί η γλώσσα τών συμβόλων, διά τής οποίας γίνονται κατανοητά καί όσα δέν μπορούν νά κατανοηθούν διά τής γλωσσικής διατυπώσεως, η οποία ούτως ή άλλως δέν είναι αρκετή γιά τήν πλήρη κατανόηση τών λεγομένων καί γιγνομένων.

Η γλώσσα τών συμβόλων βιώνεται μέ τό άναμμα τού κεριού, τόν ασπασμό τών ιερών εικόνων, τίς κανδήλες πού φωτίζουν μέ τό ιλαρό φώς τους, τά ιερά σκεύη καί όλα τά ευρισκόμενα καί τελούμενα στόν Ιερό Ναό, μέ τόν τρόπο πού γίνεται η Μικρά καί η Μεγάλη Είσοδος, μέ τήν τυπική διάταξη τών ιερών Ακολουθιών, μέ τίς ιερατικές κινήσεις καί ευλογίες κ.ά.

Αξίζει νά σημειωθή ότι ο Ιερεύς προκειμένου νά εκφωνήση τήν αποστολική ευλογία ή νά ειρηνεύση, συγχρόνως ευλογεί καί διά τής χειρός τούς παρευρισκομένους, οπότε η γλώσσα τών λέξεων συμπληρώνεται μέ τήν γλώσσα τών συμβόλων. Υπάρχει δέ περίπτωση κάποιος νά δή τήν Χάρη τής ευλογίας, όπως συνέβη μέ έναν Τούρκο, τόν Αχμέτ, ο οποίος δέν γνώριζε τήν ελληνική γλώσσα, αλλά είδε τόν Πατριάρχη νά ευλογή καί διά τής ευλογίας είδε τίς ακτίνες τής θείας Χάριτος νά εκπορεύωνται από τήν ευλογούσα χείρα του καί νά κατευθύνωνται στίς κεφαλές όλων τών παρισταμένων Χριστιανών, εκτός τής δικής του, πράγμα πού τόν έκανε νά πιστεύση στόν Χριστό, νά βαπτισθή καί στήν συνέχεια νά μαρτυρήση.

Μέσα στήν θεία Λειτουργία καί μόνον μέ τήν γλώσσα τών συμβόλων μπορεί νά συμμετάσχη τό μικρό παιδί, ο κωφάλαλος, αλλά καί εμείς όταν συμμετέχουμε σέ θεία Λειτουργία πού γίνεται σέ ξένες γλώσσες, τίς οποίες δέν κατανοούμε λογικά. Η ταύτιση τής συμμετοχής μας στήν θεία Λειτουργία ή τήν λατρεία μόνον μέ τήν λεκτική γλώσσα, παραθεωρώντας τήν σημασία τής συμβολικής γλώσσας, ουσιαστικά θεωρεί ότι πολλές κατηγορίες Χριστιανών δέν συμμετέχουν στήν θεία Λειτουργία.

Επομένως, η υποτίμηση τής γλώσσας τών συμβόλων καί η υπερτίμηση τής λογικής επεξεργασίας στήν μέθεξη τής θείας λατρείας αποτελεί σοβαρό θεολογικό πρόβλημα.


2. Η λογικοκρατική θεώρηση τής λατρείας

Η μετάφραση ευχών μέ σκοπό νά κατανοηθή η θεία Λειτουργία, αναποδράστως οδηγεί στήν άποψη ότι εκλαμβάνεται η λογική ως κέντρο τής εκκλησιαστικής καί μυστηριακής ζωής, πράγμα πού συνιστά τήν λογικοκρατία καί τόν ορθολογισμό.

Λέγοντας αυτά, γνωρίζω ότι άλλο είναι ο ορθός λόγος πού είναι απαραίτητος γιά τήν συνεννόηση μεταξύ τών ανθρώπων, γιά τήν συγκρότηση καί διάρθρωση τής σκέψεως σέ λογικά σχήματα, σέ προτάσεις καί τήν χρησιμοποίηση τών λέξεων, καί άλλο είναι ο ορθολογισμός πού θεωρεί κέντρο όλων τών πραγμάτων τήν λογική καί δι' αυτής ερμηνεύει ακόμη καί όσα έχουν σχέση μέ τόν Θεό καί τόν άνθρωπο.

Κατά τούς Πατέρας τής Εκκλησίας η ψυχή τού ανθρώπου δέν έχει μόνον τήν λογική ενέργεια, αλλά έχει καί άλλες ενέργειες, όπως τήν νοερά ενέργεια, τήν φαντασία, τήν αίσθηση κλπ. Ακόμη, η λογική δέν είναι πηγή τής γνώσεως, ακόμη καί γιά τά ανθρώπινα πράγματα. Γι' αυτό καί στήν επιστήμη αναπτύχθηκε η λεγόμενη «συναισθηματική νοημοσύνη» πού ισχυρίζεται ότι υπάρχουν μέσα στόν άνθρωπο «δύο μυαλά», ήτοι η λογική καί τό συναίσθημα καί θεωρεί ότι είναι αναπηρία τό νά απολυτοποιή κανείς μόνον τήν λογική. Αυτό αποδεικνύεται καί από τήν απεικόνιση τού εγκεφάλου. Επίσης, στίς ημέρες μας αναπτύχθηκε καί η λεγομένη υπαρξιακή φιλοσοφία καί ψυχολογία, πού θεωρούν ότι πέρα από τήν λογική υπάρχουν καί άλλες λειτουργίες στό ανθρώπινο πρόσωπο. Εδώ βρίσκεται καί τό λάθος τού διαφωτισμού, όπως απέδειξε αργότερα ένα άλλο ρεύμα ο ρομαντισμός, καί αργότερα η μετανεωτερικότητα, πού κατέρριψε τήν αυθεντία τής λογικής.

Εάν αυτό συμβαίνη στά ανθρώπινα πράγματα, πολύ περισσότερο συμβαίνει στήν ορθόδοξη θεολογία. Είναι γνωστόν ότι η άποψη ότι κέντρο τής θείας γνώσεως είναι η λογική καί η επεξεργασία πού γίνεται από αυτήν, δημιούργησε τόν σχολαστικισμό καί όλο αυτό τό σχολαστικό-ορθολογικό σύστημα πού συναντούμε στόν Θωμά τόν Ακινάτη καί μάλιστα στό έργο του «Summa Theologica».

Διαποτισμένος καί ο Βαρλαάμ από τόν δυτικό σχολαστικισμό έφθασε σέ έναν αγνωστικισμό καί ακόμη υποτιμούσε τίς Αποκαλύψεις τού Θεού καί γι' αυτό θεωρούσε τούς αρχαίους Έλληνας φιλοσόφους ανώτερους τών Προφητών καί τών Αποστόλων. Θεωρώντας ότι η λογική είναι τό ευγενέστερο στοιχείο τού ανθρώπου πού δόθηκε από τόν Θεό, έθετε σέ υποδεέστερη θέση τίς οράσεις τών Προφητών, πού τίς θεωρούσε «χείρω τής ημετέρας νοήσεως».

Ο άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς κονιορτοποίησε κυριολεκτικά τό σημείο αυτό, γιατί, όπως δίδαξε, οι οράσεις τών Προφητών, τό άκτιστο Φώς πού είδαν οι Μαθητές στό Όρος Θαβώρ είναι μεγάλη αποκάλυψη καί φανέρωση τού Θεού στόν άνθρωπο. Οπότε οι αγράμματοι Μαθητές αποδείχθηκαν ανώτεροι από τούς φιλοσόφους πού είχαν έντονη λογική. Παρέθεσε μάλιστα πλήθος αγιογραφικών καί πατερικών χωρίων, όπως καί τό εκπληκτικό χωρίο τού αγίου Γρηγορίου τού Θεολόγου ότι οι ορθόδοξοι θεολογούν «αλιευτικώς (όπως οι αγράμματοι Απόστολοι πού ήταν αλιείς) καί όχι αριστοτελικώς». Είναι δέ κλασσικό τό απόφθεγμα τού ίδιου Αγίου: «θεόν φράσαι αδύνατον, νοήσαι (=στοχασθήναι) δέ αδυνατώτερον». Δέν μπορεί κανείς μέ τήν λογική νά κατανοήση τόν Θεό. Ο Θεός αποκαλύπτεται στήν καρδιά τού ανθρώπου καί στήν συνέχεια η λογική διατυπώνει, όσον είναι δυνατόν, αυτήν τήν Αποκάλυψη.

Τό εκπληκτικό σύγγραμμα τού αγίου Γρηγορίου τού Παλαμά «Περί τών ιερώς ησυχαζόντων», οι λεγόμενες «Τρείς τριάδες», αναλύει διεξοδικώς τό θέμα αυτό καί ουσιαστικά έχει κατοχυρωθή συνοδικά.

Η άποψη ότι απαιτείται η λογική κατανόηση τών λειτουργικών κειμένων γιά νά συμμετέχουμε στήν θεία λατρεία καί νά αποκτήσουμε τήν γνώση τού Θεού αποκλείει τούς αγραμμάτους από τήν λατρεία καί τήν θεογνωσία, στερεί τά βρέφη, τά νήπια καί τά παιδιά από τήν λατρεία καί τήν θεία Κοινωνία. Ο δυτικός σχολαστικισμός είναι εκείνος πού οδήγησε στήν πρακτική τής αποσυνδέσεως τού μυστηρίου τού Βαπτίσματος από τό μυστήριο τού Χρίσματος καί κατ' επέκταση από τό μυστήριο τής θείας Κοινωνίας μέχρι τήν εφηβεία. Η βάση αυτής τής πρακτικής είναι ότι γιά νά δεχθή τό παιδί τό Χρίσμα καί νά λάβη τήν θεία Κοινωνία πρέπει νά κατανοή μέ τήν λογική του τά γινόμενα. Εμείς χρίουμε τά βρέφη καί τά κοινωνούμε τού Σώματος καί τού Αίματος τού Χριστού, γιατί γνωρίζουμε από τήν θεολογία μας ότι καί τά βρέφη λαμβάνουν τήν Χάρη τού Θεού καί πρίν αναπτυχθή ο εγκέφαλος καί η λογική, αφού καί τότε ενεργεί μέσα τους η νοερά ενέργεια. Ακόμη καί τά έμβρυα μπορούν νά λαμβάνουν τό Άγιον Πνεύμα, όπως έγινε μέ τόν Τίμιο Πρόδρομο, πού όταν ήταν έμβρυο έξι μηνών έγινε από τότε Προφήτης καί κατέστησε καί τήν Μητέρα του Προφήτιδα, κατά τόν άγιο Γρηγόριο τόν Παλαμά.

Αισθάνομαι ότι μιά σχολαστική νοοτροπία επιχειρείται νά εισαχθή στήν Ορθόδοξη Εκκλησία μέ τίς μεταφράσεις τών λειτουργικών κειμένων, ότι πρέπει νά καταλαβαίνουμε τά κείμενα λογικά γιά νά συμμετέχουμε, πράγμα πού ανατρέπει τήν βασική θεολογική αρχή περί τής διπλής μεθοδολογικής γνώσεως, σύμφωνα μέ τήν οποία μέ άλλον τρόπο γνωρίζει κανείς τήν κτιστή αλήθεια καί μέ άλλον τρόπο γνωρίζει κανείς τήν άκτιστη αλήθεια, τόν Θεό, καί μετέχει αυτής. Μέ άλλα λόγια δέν υπάρχει μιά ενιαία αλήθεια γιά τόν Θεό καί τόν κόσμο, καί δέν υπάρχει μιά ενιαία μέθοδος γνώσεως τού Θεού καί τού κόσμου, όπως υπεστήριζε στήν πράξη ο δυτικός σχολαστικισμός.

Επομένως, η λογικοκρατική θεώρηση τής θείας Λατρείας εισάγει ένα είδος σχολαστικισμού στήν ορθόδοξη θεολογία.


3. Η λογική καί νοερά λατρεία

Συνέπεια τών προηγουμένων είναι ότι η λατρεία τής Εκκλησίας διαιρείται σέ λογική λατρεία καί νοερά λατρεία καί ο άνθρωπος πού ζή πραγματικά μέσα στήν Εκκλησία μπορεί νά μετέχη παράλληλα καί στίς δύο λατρείες. Αυτή είναι η βάση τού ορθοδόξου ησυχασμού, τής ορθοδόξου νηπτικής ζωής. Κατά τήν διδασκαλία τών αγίων Πατέρων τής Εκκλησίας η ψυχή τού ανθρώπου είναι λογική καί νοερά. Κατ' επέκταση υπάρχει η λογική λατρεία καί η νοερά λατρεία.

Από τήν παράδοση τής Εκκλησίας γνωρίζουμε ότι τά βρέφη έχουν νοερά ενέργεια, διά τής οποίας μπορούν νά βλέπουν αγγέλους καί αγίους, ενώ δέν έχει ακόμη αναπτυχθή η λογική λειτουργία τού εγκεφάλου, πού θά τελειοποιηθή αργότερα, καθώς τό παιδί θά μεγαλώνη.

Έτσι, κατά τήν θεία Λειτουργία δέν αρκεί μόνον η ανάπτυξη τής λογικής λειτουργίας, αλλά κυρίως η ανάπτυξη τής νοεράς λειτουργίας. Δηλαδή, η μετάφραση τής αποστολικής ευλογίας στήν δημοτική γλώσσα, ως «η Χάρη τού Κυρίου μας Ιησού Χριστού καί η αγάπη τού Θεού καί Πατέρα καί η κοινωνία τού Αγίου Πνεύματος νά είναι μαζί σας», δέν θά μπορέση ποτέ νά δώση στόν άνθρωπο νά καταλάβη λογικώς τί είναι Χάρη τού Κυρίου, η αγάπη τού Θεού Πατέρα καί η κοινωνία τού Αγίου Πνεύματος, τί είναι ο Τριαδικός Θεός καί πώς μπορούμε νά μεθέξουμε τής Χάριτός Του. Αυτή η γνώση είναι θέμα νοεράς καρδιακής εμπειρίας. Ο Απόστολος Παύλος κάνει λόγο γιά αρραβώνα πού δίνεται στήν καρδιά: «Ο δέ βεβαιών ημάς σύν υμίν εις Χριστόν καί χρίσας ημάς Θεός, ο καί σφραγισάμενος ημάς καί δούς τόν αρραβώνα τού Πνεύματος εν ταίς καρδίαις ημών» (Β' Κορ. α', 21-22).

Άλλωστε, ο Χριστός στούς μακαρισμούς Του τόνισε τήν απαραίτητη προϋπόθεση τής καθαρής καρδιάς γιά τήν όραση τού Θεού καί όχι τήν έξαψη τής λογικής: «Μακάριοι οι καθαροί τή καρδία ότι αυτοί τόν Θεόν όψονται» (Ματθ. ε', 8). Τό ίδιο συναντούμε καί στίς επιστολές τών Αποστόλων, όπου γίνεται λόγος γιά τήν καρδιά ως προϋπόθεση καί βάση τής θεοπτίας. Είναι δέ γνωστόν ότι ο Χριστός όταν εμφανίσθηκε στούς Μαθητές Του «διήνοιξεν αυτών τόν νούν τού συνιέναι τάς γραφάς» (Λουκ. κδ', 45). Η γνώση τού μυστηρίου πού εκφράζεται μέ λέξεις γίνεται στόν νού τού ανθρώπου διά τής Αποκαλύψεως τού Θεού. Αυτό τό βλέπουμε εμφανώς στήν ευχή πρό τού Ευαγγελίου: «Έλλαμψον εν ταίς καρδίαις ημών, φιλάνθρωπε Δέσποτα, τό τής σής θεογνωσίας ακήρατον φώς καί τούς τής διανοίας ημών διάνοιξον οφθαλμούς (τόν νού) εις τήν τών ευαγγελικών σου κηρυγμάτων κατανόησιν... Σύ γάρ εί ο φωτισμός τών ψυχών καί τών σωμάτων ημών...».

Ο βασικός σκοπός τού ανθρώπου δέν είναι νά κατανοήση λογικώς τίς λέξεις, αλλά νά εισέλθη στό βάθος τού μυστηρίου, νά βιώση καί νά μεθέξη τήν κένωση τού Υιού καί Λόγου τού Θεού, διά τής αποκαλύψεως τού Θεού στήν καθαρή καρδιά του. Γι' αυτό καί η αποφατική θεολογία είναι «ο Γολγοθάς τής ανθρώπινης λογικής».

Αυτό σημαίνει ότι η θεία Λειτουργία, πού είναι λογική λατρεία, συνδέεται στενά καί μέ τήν νοερά λατρεία. Άλλωστε, η Βασιλεία τού Θεού γιά τήν οποία κάνουν λόγο πολλοί σύγχρονοι ερμηνευτές καί ακαδημαϊκοί διδάσκαλοι, πού είναι η φανέρωση καί η μέθεξη τής ακτίστου Χάριτος τού Θεού, δέν είναι υπόθεση λογικής επεξεργασίας, αλλά υπόθεση καθαρού νοός καί καθαράς καρδίας.

Τά βρέφη, τά παιδιά καί οι Άγιοι συμμετέχουν στήν θεία Λειτουργία, κάνοντας νοερά λατρεία μπορεί νά βλέπουν υπερκόσμια χοροστασία, γιά τήν οποία ομιλούν οι Άγιοι, μπορεί νά βλέπουν αγγέλους, ενώ όσοι στηρίζονται στήν λογική κατανόηση τών λέξεων έχουν πλήρη άγνοια τής γνώσεως τού Μυστηρίου.

Στήν βιογραφία τού αγίου παπα-Νικόλα Πλανά διαβάζουμε ότι ένα παιδάκι πού είχε ανεπτυγμένη τήν νοερά ενέργεια έβλεπε τόν λειτουργούντα άγιο παπα-Νικόλα νά υπερυψούται τού εδάφους, καί τό φώναξε μέ ενθουσιασμό στήν μητέρα του. Θεωρώ ότι τό παιδάκι αυτό μετείχε τής θείας Λειτουργίας πραγματικά, έστω κι άν δέν καταλάβαινε τίς λέξεις, ενώ οι άλλοι πού πρόσεχαν μέ τήν λογική απλώς παρακολουθούσαν. Ή γιά νά εκφρασθώ μέ άλλον τρόπο, δέν μπορώ νά αποκλείσω τό παιδάκι αυτό από τήν μέθεξη τής λατρείας, επειδή δέν μπορούσε νά κατανοήση τίς λέξεις. Μάλλον θεωρώ ότι μετείχε τής θείας Λειτουργίας καλύτερα από άλλους εγκρατείς φιλολόγους πού γνωρίζουν τήν ετυμολογία καί τήν έννοια τών λέξεων.

Ο Απόστολος Παύλος γράφει: «η ικανότης ημών εκ τού Θεού, ός καί ικάνωσεν ημάς διακόνους καινής διαθήκης, ου γράμματος, αλλά πνεύματος τό γάρ γράμμα αποκτέννει, τό δέ πνεύμα ζωοποιεί» (Β' Κορ. γ', 5-6).

Επομένως, η παραθεώρηση τής νοεράς λατρείας συνιστά έλλειμμα ορθοδόξου θεολογίας.


Γενικά, όσοι απλοποιούν τίς λέξεις τής θείας λατρείας, ακόμη καί αυτές πού έχουν «υψηλό, εννοιολογικό, εικονικό, συμβολικό καί βιωματικό επίπεδο», γιά νά γίνουν κατανοητές λογικά, αφ' ενός μέν καταστρέφουν τόν πολιτισμικό μας πλούτο, αφ' ετέρου δέ αγνοούν τήν ορθόδοξη θεολογία στήν πλήρη έκφρασή της. Η ορθόδοξη θεολογία δέν είναι σχολαστική, ορθολογιστική, αλλά αποκαλυπτόμενο μυστήριο. Καί τό μυστήριο δέν κατανοείται απλώς λογικά. Έτσι, από τό γράμμα προχωρούμε στό πνεύμα μέσα από όλη τήν ασκητική παράδοση τής Εκκλησίας. Αυτό σημαίνει ότι όσοι ακούνε αναλύσεις τών γινομένων καί πραττομένων στήν θεία Λειτουργία –άλλωστε αυτή είναι η αξία τού κηρύγματος– ή όσοι μετέχουν τακτικά στήν θεία Λειτουργία μπορούν νά κατανοήσουν ευχερώς καί τό γράμμα, κυρίως όμως μπορούν νά εισχωρήσουν στό πνεύμα μέ τήν καθαρότητα τής καρδιάς καί τήν γνώση τής συμβολικής γλώσσας τής Εκκλησίας. Οι φιλοκαλικοί Πατέρες τού 18ου αιώνος, ενώ έκαναν μεταγλωττίσεις σέ διάφορα πατερικά κείμενα, δέν τόλμησαν νά μεταγλωττίσουν τίς ευχές τής θείας Λειτουργίας καί τών Μυστηρίων, άν καί τό διανοητικό επίπεδο τού λαού ήταν χαμηλό.

Οπότε, όσοι παραμένουν στό επίπεδο τής λογικής κατανόησης τών λειτουργικών κειμένων δείχνουν ότι αγνοούν τήν ορθόδοξη θεολογία, γι' αυτό κατά τόν Μέγα Βασίλειο «τεχνολογούσι καί ου θεολογούσι». Δέν χρειάζεται απλώς η λογική κατανόηση τών κειμένων ή μετάφρασή τους, αλλά η μύηση στήν ζωή τής Εκκλησίας καί στό μυστήριο τής κενώσεως τού Χριστού καί τής θεώσεως τού ανθρώπου.

Νομίζω ότι μερικοί σύγχρονοι έχουν έλλειμμα ορθοδόξου θεολογίας καί εκφράζουν μιά θεολογία, η οποία έχει επηρεασθή από τόν παπικό σχολαστικισμό καί τόν προτεσταντικό ηθικισμό, γι' αυτό καί αυτοσχεδιάζουν αυθαίρετα μέσα στήν Εκκλησία.

(Τό κείμενο αυτό κατατέθηκε στά Πρακτικά τής Διαρκούς Ιεράς Συνόδου, καί δημοσιεύθηκε στό romfea.gr)

ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2010

-- το αντιγράψαμε από την ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΗ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ: http://www.parembasis.gr/2010/10_04_15.htm
Τελευταία επεξεργασία από το μέλος Παναγιώτης την 15 Μάιος 2010, 22:27, έχει επεξεργασθεί 1 φορά συνολικά.
Μέγα μὲν τὸ ἀπερισπάστως προσεύχεσθαι· μεῖζον δὲ καὶ τὸ ψάλλειν ἀπερισπάστως
Άβαταρ μέλους
nmnovice00
Παλαίμαχος
Δημοσιεύσεις: 181
Εγγραφή: 16 Δεκ 2009, 20:10

Απ: Ναυπάκτου Ιερόθεος: Οι μεταφράσεις τών λειτουργικών κειμ

Δημοσίευση από nmnovice00 »

Άλλο ένα κατά την γνώμη μου εξαιρετικό και πληρέστατο κείμενο του Μητροπολίτου Ναυπάκτου κ. Ιεροθέου για το θέμα των μεταφράσεων εδώ.

Δυστυχώς, λόγω μεγάλου μεγέθους δεν μπόρεσα να το αντιγράψω ολόκληρο εδώ.

Πηγή: http://www.romfaia.gr
"ἐξομολογοῦμαί σοι, πάτερ, κύριε τοῦ οὐρανοῦ καὶ τῆς γῆς, ὅτι ἀπέκρυψας ταῦτα ἀπὸ σοφῶν καὶ συνετῶν, καὶ ἀπεκάλυψας αὐτὰ νηπίοις·... οὐδεὶς ἐπιγινώσκει τὸν υἱὸν εἰ μὴ ὁ πατήρ, οὐδὲ τὸν πατέρα τις ἐπιγινώσκει εἰ μὴ ὁ υἱὸς καὶ ᾧ ἐὰν βούληται ὁ υἱὸς ἀποκαλύψαι." (Ματθ. ιβ', 25-27)
Άβαταρ μέλους
Παναγιώτης
Διαχειριστής
Δημοσιεύσεις: 901
Εγγραφή: 07 Φεβ 2008, 05:43

Re: Ναυπάκτου Ιερόθεος: Οι μεταφράσεις τών λειτουργικών κειμ

Δημοσίευση από Παναγιώτης »

Ευχαριστούμε π. Νικόλαε! Όντως καταπληκτικό και πληρέστατο άρθρο! Από που να αρχίσει και που να τελειώσει κανείς αν θέλει να πει δυο λόγια για το άρθρο του Σεβασμιωτάτου!

Είναι πλέον και εδώ: viewtopic.php?f=95&t=720

Εύχομαι μόνο να μην γίνουμε σαν την Αρχιεπισκοπή Αμερικής, όπου είναι δύσκολο να βρεις κοντινές ενορίες να χρησιμοποιούν το ίδιο βιβλίο (αγγλικής μετάφρασης) της θείας Λειτουργίας!
Τελευταία επεξεργασία από το μέλος Παναγιώτης την 13 Ιουν 2010, 06:33, έχει επεξεργασθεί 1 φορά συνολικά.
Μέγα μὲν τὸ ἀπερισπάστως προσεύχεσθαι· μεῖζον δὲ καὶ τὸ ψάλλειν ἀπερισπάστως
Απάντηση

Επιστροφή στο “Λειτουργική γλώσσα και μεταφράσεις”