Μονοκκλησιά

Θέματα για την λειτουργική πράξη και ευταξία της Εκκλησίας, και για σχετικούς Ιερούς Κανόνες.
Άβαταρ μέλους
Παναγιώτης
Διαχειριστής
Δημοσιεύσεις: 901
Εγγραφή: 07 Φεβ 2008, 05:43

Μονοκκλησιά

Δημοσίευση από Παναγιώτης »

nmnovice00 έγραψε:Στις δε μεγάλες εορτές του ενιαυτού θέλει την σύναξη όλης της πόλεως στην μεγάλη Εκκλησία της Θεσσαλονίκης, ήτοι την Αγία Σοφία, για να συνεορτάσουν άπαντες οι πιστοί με τον Επίσκοπό τους. Γινόταν ένα είδος μονοκκλησίας, που λέμε και σήμερα ακόμα. Τα ίδια είχα παρατηρήσει και στο ΤΜΕ Κωνσταντινουπόλεως του θ'-ι' αι. που περιλαμβάνεται στον Α' Τόμο του Δμητριέβσκυ. Σε μεγάλες εορτές ξεκινούσε η ακολουθία σε συγκεκριμένους ναούς, αλλά ο Πατριάρχης λειτουργούσε σε μία συγκεκριμένη κάθε φορά, και οι πιστοί προσήρχοντο με λιτανεία στον ναό που θα γινόταν η πατριαρχική λειτουργία. Τα ίδια ακριβώς περιγράφονται και πολλούς αιώνες πιό πρίν στην Εκκλησία των Ιεροσολύμων, όπως τα περιγράφει η Αιθερία στο οδοιπορικό της. Πιθανόν να σχετίζονται με τα ανωτέρω και οι πληροφορίες που βρίσκουμε διάσπαρτες στα συναξάρια και που συχνά λένε για κάποιους αγίους "τελείται δε η αυτών σύναξις εν τω (τάδε ναώ)" (http://analogion.gr/f/17/79?p=2202#p2202)
Έτσι λοιπόν ονομάζεται το φαινόμενο για το οποίο είχα αναφερθεί εδώ: http://analogion.gr/f/74/115

Φυσικά η μονοκκλησιά είναι ευλογημένη, όταν οι ενορίτες θα χρειαστεί να κάνουν μια εύλογη διαδρομή με τα πόδια (βλ. παραπάνω, "οι πιστοί προσήρχοντο με λιτανεία στον ναό"), αλλιώς κατά την γνώμη μου δεν έχει καμία ευλογία, γιατί θα στερηθούν οι ενορίτες (που δεν μπορούν να περπατήσουν τεράστια απόσταση, ή να οδηγήσουν) της ακολουθίας στην ενορία τους.

Μονοκκλησιά φράσ. "Σήμερα εἶναι μονοκκλησιὰ" "Σήμερα ἔχουμε μονοκκλησιὰ" "Τῇ Μεγάλῃ Παρασκευῇ γίνεται μονοκκλησιὰ" εἰς μίαν μόνην ἐκκλησίαν, συνήθως εἰς τὰ χωρία, συνάζονται ὅλοι καὶ ἐκεῖ ἀναγινώσκεται ἡ ἀκολουθία κατὰ τινας ἐπισήμους τοῦ ἔτους ἡμέρας. (Νεοελληνικὰ Ἀνάλεκτα, υπὸ τοῦ Φιλολογικοῦ Συλλόγου "Παρνασσοῦ", Τόμος Β', Ἐν Ἀθήναις 1874, σ.257-258)
Τελευταία επεξεργασία από το μέλος Παναγιώτης την 02 Φεβ 2011, 06:55, έχει επεξεργασθεί 1 φορά συνολικά.
Μέγα μὲν τὸ ἀπερισπάστως προσεύχεσθαι· μεῖζον δὲ καὶ τὸ ψάλλειν ἀπερισπάστως
Άβαταρ μέλους
nmnovice00
Παλαίμαχος
Δημοσιεύσεις: 181
Εγγραφή: 16 Δεκ 2009, 20:10

Απ: Μονοκκλησιά

Δημοσίευση από nmnovice00 »

Αγαπητέ Παναγιώτη,

Τον όρο "μονοκκλησιά" τον χρησιμοποίησα εγώ για να αποδώσω με τρόπο πιό κατανοητό αυτό που καταλαβαίνω ότι συνέβαινε τότε. Δεν είναι επιστημονικός όρος, βέβαια, ούτε τον βρήκα σε κάποιο σχετικό σύγγραμμα, αλλά κάπως έτσι πρέπει να γινόταν σε ορισμένες μεγάλες εορτές ή συγκεκριμένες ακολουθίες του έτους. Στην Θεσσαλονίκη φαίνεται από τα λεγόμενα του Αγίου Συμεών ότι αυτό γινόταν αρκετές φορές τον χρόνο, αν και σίγουρος δεν μπορώ να είμαι για το πώς ακριβώς. Σε εορτή που η τάξη όριζε ο Αρχιερεύς να λειτουργήσει σε ναό άλλον από την Αγία Σοφία, συνήθως έμεναν πίσω μόνο οι Εφημέριοι του ναού για να τελέσουν και εκεί τα σχετικά και για να μη μείνει ο Καθεδρικός Ναός κλειστός, κάτι που κατά τον Άγιο ήταν αρχαία πρακτική. Ο Αρχιερεύς με τους Επισκόπους, άπαντα τον Κλήρο και τον λαό τελούσαν την ακολουθία σε συγκεκριμένο ναό κάθε φορά. Κάποιες εορτές στον Άγιο Δημήτριο, άλλες στους Αγίους Αποστόλους, τις θεομητορικές σε ναούς της Θεοτόκου κ.λπ. Κάποιες μετρημένες δε ακολουθίες φαίνεται να ήταν πάνδημες και γίνονταν από ό,τι θυμάμαι στον Καθεδρικό Ναό, δηλαδή την Αγία Σοφία. Υπάρχουν μαρτυρίες στον ΕΒΕ 2047 που κάτι τέτοιο δείχνουν. Θυμάμαι δε σε κάποιο σημείο που άγιος, αναφερόμενος σε θεομητορική εορτή (νομίζω στο Γεννέσιο), λέει ότι οι Εφημέριοι της Αγίας Σοφίας γόγγυζαν (!) που θα έπρεπε και αυτοί να τελέσουν τον Εσπερινό της εορτής μένοντας πίσω, ενώ ο υπόλοιπος Κλήρος και λαός θα πήγαινε σε ναό της Θεοτόκου. Έλεγαν ότι δεν υπήρχε ανάγκη να γίνονται δύο Εσπερινοί. Έτσι, ο Άγιος συγκαταβαίνοντας στην ραθυμία τους, οικονόμησε το θέμα και ο Εσπερινός γινόταν στον ναό της Θεοτόκου, ενώ η Αγία Σοφία έμενε κλειστή.

Το Ασματικό Τυπικό, γενικώς, ήταν δύσκολο να τηρηθεί και παρ' όλες τις φιλότιμες προσπάθειες του Αγίου Συμεών, λίγο μετά την κοίμησή του εγκαταλείφθηκε οριστικά και στην Θεσσαλονίκη.

πΝ
"ἐξομολογοῦμαί σοι, πάτερ, κύριε τοῦ οὐρανοῦ καὶ τῆς γῆς, ὅτι ἀπέκρυψας ταῦτα ἀπὸ σοφῶν καὶ συνετῶν, καὶ ἀπεκάλυψας αὐτὰ νηπίοις·... οὐδεὶς ἐπιγινώσκει τὸν υἱὸν εἰ μὴ ὁ πατήρ, οὐδὲ τὸν πατέρα τις ἐπιγινώσκει εἰ μὴ ὁ υἱὸς καὶ ᾧ ἐὰν βούληται ὁ υἱὸς ἀποκαλύψαι." (Ματθ. ιβ', 25-27)
Άβαταρ μέλους
Παναγιώτης
Διαχειριστής
Δημοσιεύσεις: 901
Εγγραφή: 07 Φεβ 2008, 05:43

Απ: Μονοκκλησιά

Δημοσίευση από Παναγιώτης »

Ευχαριστούμε πάτερ Νικόλαε. Φαίνεται πάντως ότι ο όρος ήταν εν χρήση στον λαό (και είχε ας πούμε έκταση όσο ένα χωριό) από την αναφορά που βρήκα στα Νεοελληνικὰ Ἀνάλεκτα στο παραπάνω μου μήνυμα (εγώ δεν τον είχα ακούσει ποτέ).

Για τα χωριά/πόλεις των νησιών, που πολλά είχανε 365; εκκλησίες (Ύδρα, Αίγινα, κτλ.), καθώς και άλλα χωριά με ίσως 5-10 εκκλησίες, αυτό φαίνεται πολύ λογικό:

Μονοκκλησιά φράσ. "Σήμερα εἶναι μονοκκλησιὰ" "Σήμερα ἔχουμε μονοκκλησιὰ" "Τῇ Μεγάλῃ Παρασκευῇ γίνεται μονοκκλησιὰ" εἰς μίαν μόνην ἐκκλησίαν, συνήθως εἰς τὰ χωρία, συνάζονται ὅλοι καὶ ἐκεῖ ἀναγινώσκεται ἡ ἀκολουθία κατὰ τινας ἐπισήμους τοῦ ἔτους ἡμέρας. (Νεοελληνικὰ Ἀνάλεκτα, υπὸ τοῦ Φιλολογικοῦ Συλλόγου "Παρνασσοῦ", Τόμος Β', Ἐν Ἀθήναις 1874, σ.257-258)
Τελευταία επεξεργασία από το μέλος Παναγιώτης την 03 Φεβ 2011, 18:54, έχει επεξεργασθεί 1 φορά συνολικά.
Μέγα μὲν τὸ ἀπερισπάστως προσεύχεσθαι· μεῖζον δὲ καὶ τὸ ψάλλειν ἀπερισπάστως
Απάντηση

Επιστροφή στο “Λειτουργικά και Κανονολογικά θέματα”