Είναι υποχρεωτική η κατάλυσις ελαίου τα Σάββατα και τις Κυρ;

Θέματα για την λειτουργική πράξη και ευταξία της Εκκλησίας, και για σχετικούς Ιερούς Κανόνες.
Άβαταρ μέλους
Παναγιώτης
Διαχειριστής
Δημοσιεύσεις: 901
Εγγραφή: 07 Φεβ 2008, 05:43

Είναι υποχρεωτική η κατάλυσις ελαίου τα Σάββατα και τις Κυρ;

Δημοσίευση από Παναγιώτης »

Τίτλος: Είναι υποχρεωτική η κατάλυσις ελαίου τα Σάββατα και τις Κυριακές;
Π.Παπαδημητρίου.

(Τα παρακάτω δημοσιεύτηκαν πρώτα σε ηλ. γράμμα στις 31/8/06, και διαδικτυακά σήμερα στις 9/4/08. Κατά τις ταπεινές μου γνώσεις δεν έχω δει παρόμοια αντιμετώπιση του θέματος και παρακαλώ αν γνωρίζετε αντίθετα να μου το γνωρίσετε)

Λέγεται από πολλούς ότι κάθε Σάββατο και Κυριακή όλου του έτους είναι υποχρεωτική η κατάλυσις ελαίου (εκτός του Μεγάλου Σαββάτου όπου είναι υποχρεωτική η νηστεία) και το στηρίζουν στον ΞΔ’ Κανόνα των Αγίων Αποστόλων:

«Ει τις Κληρικός ευρεθή την Κυριακήν ημέραν νηστεύων, ή το Σάββατον, πλην του ενός μόνον, καθαιρείσθω. Ει δε Λαϊκός, αφοριζέσθω».

Εμείς ταπεινώς νομίζουμε ότι δεν είναι υποχρεωτική η κατάλυσις ελαίου κάθε Σάββατο και Κυριακή κατά τον ανωτέρω ιερόν Κανόνα.

Ερμηνεύει ο Άγιος Νικόδημος ο Αγιορείτης (εν συντομία αναφέρω): «νηστεία μεν κυρίως είναι, η τελεία ασιτία, ή και το να τρώγη τινάς μίαν φοράν την ημέραν, κατά την εννάτην ώραν, με ξηροφαγίαν, άρτου δηλονότι μόνου και ύδατος». «Λοιπόν εις τον παρόντα Κανόνα διορίζουσιν οι Θείοι Απόστολοι, ότι όποιος Κληρικός ευρεθή να νηστεύη την ημέραν της Κυριακής ή του Σαββάτου, με ασιτείαν τελείαν ή και με ξηροφαγίαν εν τη εννάτη, έξω από ένα και μόνον Σάββατον.......Κληρικός, ας καθαίρεται, ει δε Λαικός ..... ας αφορίζηται».

Εξαιτίας των παραπάνω θεωρώ μη σωστή τη λέξη «υποχρεωτική» εν προκειμένω και μάλιστα ως «υποχρεωτική η κατάλυσις ελαίου». Αν κάποιος καταλύσει «νηστίσιμα» (π.χ. χαλβά, ταραμά) πρωι, μεσημέρι, βράδυ Σαββάτου, ή αν κάποιος καταλύσει έλαιον το πρωι και νηστήσιμα το βράδυ, νομίζω ότι δεν παραβαίνει τον ΞΔ' Κανόνα των Αγίων Αποστόλων, επειδή άλλο το νόημα της νηστείας τότε και άλλο το πεπλατυσμένο της τωρινό νόημα.

«Λύσις δε της νηστείας είναι το να φάγη τινάς προ της εννάτης ώρας, καν σύκα, κάν σταφίδας, κάν άλλο τοιούτο τι. Ή και το να φάγη έξω από τον άρτον, και το ύδωρ, και άλλα μερικά είδη βρωσίμων λιτών και ευτελών· λόγου χάριν, όσπρια, οίνον, ή έλαιον, ή οστρακόδερμα». «Κατάλυσις δε νηστείας είναι, όταν τρώγη τινάς από όλα τα βρώσιμα, και κρέας, θετέον και οψάρια, και γάλα, και τυρί, και τα λοιπά» (Άγιος Νικόδημος).

Π.Παπαδημητρίου
9 Απριλίου 2008

-----
Σχετική βιβλιογραφία:
  • Πηδάλιον, εκδ. Παπαδημητρίου, σ. 83.
  • Δ.Ν.Μ., Αι Καταλύσεις Οίνου και Ελαίου (κατά το εκκλησιαστικόν τυπικόν), Συμβολή τ. 8, Ιαν-Μαρ. 2005, σελ. 21.
Μέγα μὲν τὸ ἀπερισπάστως προσεύχεσθαι· μεῖζον δὲ καὶ τὸ ψάλλειν ἀπερισπάστως
stelstam
Γενικός Συντονιστής
Δημοσιεύσεις: 28
Εγγραφή: 14 Φεβ 2008, 16:18

Re: Είναι υποχρεωτική η κατάλυσις ελαίου τα Σάββατα και τις Κυρ;

Δημοσίευση από stelstam »

Αντιγράφω από την ιστοσελίδα της oodegr.gr
(από το "Τυπικόν" - Μιχ. Μπερκουτάκη)

...Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός, ότι το Σαββαΐτικο τυπικό απαγορεύει αυστηρά τη μη κατάλυση οίνου και ελαίου τις ημέρες που τελείται η Θεία Λειτουργία, εξαιτίας του πανηγυρικού και ευφρόσυνου χαρακτήρα του μυστηρίου της Θείας Ευχαριστίας. Από το γενικό αυτό κανόνα δεν εξαιρείται καμία εορτή (ούτε αυτές της Υψώσεως του Τιμίου Σταυρού στις 14 Σεπτεμβρίου ή της Αποτομής της Κεφαλής του Τιμίου Προδρόμου στις 29 Αυγούστου, οποιαδήποτε ημέρα και εάν πέσουν). Οι ημέρες του Σαββάτου και της Κυριακής είναι οι μόνες ημέρες του εβδομαδιαίου λειτουργικού κύκλου, που δικαιούνται, καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους, την τέλεση Θείας Λειτουργίας. Επειδή, λοιπόν, κάθε Σάββατο και Κυριακή, κατά το Σαββαΐτικο τυπικό, τελείται υποχρεωτικά η Θεία Λειτουργία, απαγορεύεται αυστηρά η μη κατάλυση οίνου και ελαίου τις ημέρες αυτές (μόνο το Μεγάλο Σάββατο δεν καταλύεται λάδι γιατί είναι το μοναδικό Σάββατο του έτους, που δεν τελείται Θεία Λειτουργία (η Λειτουργία που γίνεται το πρωί του Μεγάλου Σαββάτου, ανήκει κανονικά στον Εσπερινό της Κυριακής του Πάσχα)....

Άλλωστε ακόμα και κατά την σημερινή πράξη του Αγίου όρους, μετά την τέλεση αγρυπνίας, οποιαδήποτε μέρα και αν τύχει (και Τετάρτη και Παρασκευή), για τον κόπο της αγρυπνίας, στην τράπεζα προσφέρεται "λαδωμένο" φαγητό.

Αλλά ακόμα και την Μ. Τεσαρακοστή το Σ/Κ καταλύεται το λάδι. Πχ από το συναξάρι της Κυριακής της Τυρινής: Πρέπει δε να ηξεύρωμεν ότι η Αγία και Μεγάλη Τεσσαρακοστή του όλου χρόνου είναι ωσάν ένας αποδεκατισμός...
Γιατί ονομάζουν οι Πατέρες αποδεκατισμό του έτους την μεγάλη τεσσαρακοστή;
Το ένα δέκατο του χρόνου είναι περίπου 36 ημέρες, όσες δηλαδή, είναι οι ημέρες της Τεσσαρακοστής. Οι εφτά Εβδομάδες έχουν 49 ημέρες. Επειδή τα Σάββατα και οι Κυριακές, που είναι 14 ημέρες, δεν νηστεύονται, γι’ αυτό αφαιρούνται και μένουν 35 ημέρες. Σ’ αυτές, όμως, προσθέτουν το Μ. Σάββατο, που νηστεύεται και έτσι οι νηστήσιμες ημέρες της Τεσσαρακοστής γίνονται 36, που είναι το ένα δέκατο του έτους.
Στην Α' Οικουμενική Σύνοδο οι Άγιοι Πατέρες θέσπισαν την 40ήμερη αυτή νηστεία, κατά μίμηση της 40ήμερης νηστείας του Κυρίου στην έρημο, ώστε προετοιμασμένοι με προσευχές και ελεημοσύνες, με νηστείες και αγρυπνίες, με δάκρυα και εξομολόγηση και καθαρή συνείδηση, να εορτάσουμε τις άγιες ήμερες των Παθών και της Αναστάσεως του Κυρίου μας. Οι Πατέρες την συνδυάζουν, τέλος, με την ελεημοσύνη. Είναι, λένε, «ο αποδεκατισμός του έτους». Καθώς οι ημέρες της αυστηρής νηστείας είναι τριανταέξι και μισή ημέρα, το διάστημα αυτό είναι το ένα δέκατο της χρονιάς. Η λιτή δίαιτα του πιστού αυτό το διάστημα, τον βοηθάει να αποφύγει περιττά έξοδα και να τα διαθέσει στους εμπερίστατους αδελφούς.
http://orthodox-answers.blogspot.com/20 ... -post.html



Στέλιος
Άβαταρ μέλους
Παναγιώτης
Διαχειριστής
Δημοσιεύσεις: 901
Εγγραφή: 07 Φεβ 2008, 05:43

Re: Είναι υποχρεωτική η κατάλυσις ελαίου τα Σάββατα και τις Κυρ;

Δημοσίευση από Παναγιώτης »

Αγαπητέ Στέλιο,

προς διευκρίνισιν, εγώ έκανα ανάλυση του ιερού κανόνος, και σύμφωνα με αυτόν και τον Άγιο Νικόδημο, εξήγησα -κατά την ταπεινή μου γνώμη- ότι δεν είναι υποχρεωτική η κατάλυση ελαίου. Εκεί αν υπάρχει κανα λάθος μου παρακαλώ την υπόδειξίν του.

Δεν λέω φυσικά να μην καταλύουμε λάδι, αφού και εγώ καταλύω λάδι. (Υπήρχαν πάντως ασκητές/τριες που δεν έτρωγαν λάδι, π.χ. η Οσία Μαρία η Αιγυπτία, και ο γ. Παΐσιος αναφέρει, κ.λπ.).

Απλά προσπάθησα να εξηγήσω κατα τον ιερό κανόνα... τώρα τι συμβαίνει κατά το Τυπικόν, έτερον εκάτερον. Πάντως πολύ καλά έκανες που το ανέφερες.

φιλικά,
Παναγιώτης.
Τελευταία επεξεργασία από το μέλος Παναγιώτης την 09 Απρ 2008, 18:28, έχει επεξεργασθεί 2 φορές συνολικά.
Μέγα μὲν τὸ ἀπερισπάστως προσεύχεσθαι· μεῖζον δὲ καὶ τὸ ψάλλειν ἀπερισπάστως
stelstam
Γενικός Συντονιστής
Δημοσιεύσεις: 28
Εγγραφή: 14 Φεβ 2008, 16:18

Re: Είναι υποχρεωτική η κατάλυσις ελαίου τα Σάββατα και τις Κυρ;

Δημοσίευση από stelstam »

Αγαπητέ Παναγιώτη,

Δεν νομίζω ότι είναι θέμα λάθους ή διαφωνίας - προς Θεού- και τέλος πάντων είμαι ο τελευταίος που μπορεί να υποδείξει ένα λάθος σε τέτοια θέματα.
Απλώς πρόσθεσα κάποιες πληροφορίες.
Γενικά πάντως, (αν και ίσως φύγει η συζήτηση), το θέμα της νηστείας/καταλύσεως, δεν είναι προσωπικό. Με την έννοια, ότι δεν κάνει ο καθένας ότι θέλει, αλλά ακολουθεί με σεβασμό τα διατεταγμένα και θεσπισμένα, είτε εκ παραδόσεως, είτε εκ του τυπικού οριζόμενα κατά περίσταση ανάλογα θέματα. Όπως άλλωστε σωστά επισημαίνεις στο μήνυμα σου.
Πχ δεν ήξεραν οι Πατέρες ότι επιτρέποντας την ελιά, αλλά όχι το λάδι, επιτρέποντας τον αυγό του ψαριού, αλλά όχι το ψάρι κ.ο.κ., ίσως να δημιουργούσαν προβλήματα, (με την έννοια του σκανδαλισμού), στους πιστούς; Πράγματι, συχνά ακούμε: Δεν νηστεύω, γιατί δεν μπορώ να καταλάβω με ποιά κριτήρια επιλέχθηκαν οι νηστίσιμες και οι αρτύσιμες τροφές. Όμως, ο βαθύτερος λόγος και νόημα,της νηστείας -πέραν από τα προφανή και αυτονόητα- είναι η υπακοή. Είναι να ταπεινώσουμε το λογικό μας και όχι να αναλύσουμε, γιατί ελιά και όχι λάδι. Γιατί, πχ κατάλυση ιχθύος και όχι κατάλυση αυγού/τυριού. Η εκκλησία μας λέει, του Ευαγγελισμού πχ κατάλυσις ιχθύος. Νά ναι ευλογημένο. Θα καταλύσουμε, εκτός αν έχουμε άλλη οδηγία από τον πνευματικό μας. Μας λέει, κατάλυση ελαίου την Κυριακή σε περίοδο νηστείας ή σε περίοδο μη νηστείας. Ναι, νά ναι ευλογημένο. κ.ο.κ.
Ανυπακοή είναι η μη τήρηση αυτών, εκτός αν για λόγους οικονομίας ή και επιτιμίου έχουμε άλλες οδηγίες. Δεν μπορώ να φανταστώ ότι κάποιος συνειδητά την Κυριακή του Πάσχα, πχ δεν θα φάει, επειδή δεν θέλει να "χαλάσει" την νηστεία, που αποφάσισε να κάνει ή να παρατείνει μόνος του...μάλλον ως αμαρτία λογίζεται κάτι τέτοιο. Κατ'επέκτασιν, αυτό ισχύει για κάθε Κυριακή, εφόσον Ανάσταση εορτάζουμε κάθε Κυριακή, όλο τον χρόνο.

Η νηστεία δεν είναι αυτοσκοπος, κάνουμε υπακοή το κατά δύναμιν, αναγνωρίζοντας ο καθένας τα όρια του, δείγμα και αυτό ταπείνωσης.

Αναφορικά τώρα με την ερμηνεία του κανόνα, νομίζω ότι σωστά το κάλυψες και με το παράδειγμα οσιακών μορφών και μεγάλων ασκητών.
Πάντως ακόμα και αυτοί οι μεγάλοι ασκητές - είχαν διάκριση ακόμα και στην νηστεία.
Είναι γνωστή η ιστορία ενός ασκητού που θέλησε να μην φάει για σαράντα συνεχόμενες ημέρες, να ακολουθήσει το παράδειγμα του Χριστού. Και όταν έφτασε στην τριακοστή πέμπτη ημέρα και ενώ δεν είχε πρόβλημα, κατέλυσε γιατί δεν ήθελε να σκανδαλίσει και να σκανδαλισθεί...
Ακόμα, όλοι αυτοί, όπως και ο Άγιος Νικόδημος, ήταν "αδέκαστοι" και με το παράδειγμα τους κρατούσαν ψηλά "τον πήχη", γι αυτό κρατήσαμε τόσους αιώνες, ακόμα και σε δύσκολους καιρούς, γιατί βρήκαν μιμητές και μας άφησαν πλούσια κληρονομιά.

Στέλιος
Τελευταία επεξεργασία από το μέλος stelstam την 10 Απρ 2008, 00:14, έχει επεξεργασθεί 2 φορές συνολικά.
Άβαταρ μέλους
Παναγιώτης
Διαχειριστής
Δημοσιεύσεις: 901
Εγγραφή: 07 Φεβ 2008, 05:43

Re: Είναι υποχρεωτική η κατάλυσις ελαίου τα Σάββατα και τις Κυρ;

Δημοσίευση από Παναγιώτης »

Συμφωνώ μαζί σου Στέλιο. φιλικά, Παναγιώτης.
Μέγα μὲν τὸ ἀπερισπάστως προσεύχεσθαι· μεῖζον δὲ καὶ τὸ ψάλλειν ἀπερισπάστως
Απάντηση

Επιστροφή στο “Λειτουργικά και Κανονολογικά θέματα”