Ιεροί Κανόνες σχετικοί με την Ορθόδοξη Λατρεία.
Δημοσιεύτηκε: 06 Μάιος 2010, 19:33
Ανοίγω το παρόν θέμα για να διερευνηθεί η νομοκανονική κατοχυρωση της ορθοδόξου λατρείας στις διάφορες πτυχές της και για να προκύψει ως συμπέρασμα το πώς και κατά πόσον το Συνοδικό Σύστημα της Εκκλησίας μας κατευθύνει και περιχαρακώνει τα της λατρείας μας ως γνησίας εκφράσεως της πίστεως, του βιώματος και του δοξολογικού-ευχαριστιακού, προς τον Θεό, χρέους του εκκλησιαστικού Σώματος.
Αφορμή για το παρόν θέμα στάθηκε ένα άρθρο του, γνωστού σε όλους μας για τις οπωσδήποτε ριζοσπαστικές του θέσεις, Πρωτοπρ. Βασιλείου Θερμού στο Εκκλησιαστικό Πρακτορείο Ειδήσεων "Ρομφαία" εδώ: http://www.romfea.gr/2009-12-18-11-21-4 ... ς-Λατρείας, με θέμα "Γιατί δεν απαιτείται συνοδική έγκριση για την μετάφραση της Λατρείας". Το πράγμα, όπως το βλέπω εγώ, είναι απλό. Αν δεν απαιτείται συνοδική έγκριση για το θέμα των μεταφράσεων, τότε μάλλον δεν θα απαιτείται έγκριση και για άλλες πτυχές της λατρείας μας, κάποιες από τις οποίες και π. Βασίλειος απαριθμεί και φέρει ως αποδείξεις για τον ισχυρισμό του. Λεπτομέρειες μπορείτε να δείτε στο άρθρο του.
Ξεκινώ, λοιπόν, αυτό το θέμα παραθέτοντας πρώτα τον ριδ' Κανόνα της εν Καρθαγένη Τοπικής Συνόδου (η οποία έλαβε οικουμενική ισχύ από την δ', την Πενθέκτη και την ζ' Οικουμενική Σύνοδο):
«Ἤρεσε καὶ τοῦτο, ὥστε τὰς κεκυρωμένας ἐν τῇ Συνόδῳ ἱκεσίας, εἴτε προοίμια, εἴτε ὑποθέσεις, εἴτε παραθέσεις, εἴτε τὰς τῆς χειρὸς ἐπιθέσεις, ἀπὸ πάντων ἐκτελεῖσθαι, καὶ παντελῶς ἄλλας κατὰ τῆς πίστεως μηδέποτε προενεχθῆναι· ἀλλ’ αἴτινες δήποτε ἀπὸ των συνετοτέρων συνήχθησαν, λεχθήσονται.»
Ἑρμηνεία.
Αἱ παρὰ τῶν Ἱερέων λεγόμεναι εὐχαὶ πρὸς τὸν Θεὸν εἰς τὰς ἐν Ἐκκλησίᾳ ἱκεσίας, διάφοροι εἶναι, ἐπειδὴ ἄλλαι μὲν λέγονται προοίμια και προλεγόμενα, ὡσὰν ὁποῦ πρώτον καὶ κατ’ ἀρχὰς λέγονται, ἄλλαι δὲ λέγονται ὑποθέσεις, ἢ καὶ ἐπιλεγόμενα, ὡσὰν ὁποῦ λέγονται μετὰ τὰς καθ’ αὑτὸ εὐχάς, ἄλλαι δὲ ὀνομάζονται παραθέσεις, ὡσὰν ὁποῦ παρατίθενται καὶ ἀφιερόνουν τὸν λαὸν εἰς τὸν Θεόν, καὶ ἄλλαι τελευταῖον λέγονται εἰς τὰς ἐπιθέσεις τῶν χειρῶν, τόσον δηλ. αἱ εὐχαὶ ὁποῦ λέγει ο Ἀρχιερεὺς ἐν ταῖς χειροτονίαις ἐπιθεὶς τὴν χεῖρα εἰς τὴν κεφαλὴν τοῦ χειροτονομένου, ὅσον καὶ αἱ συγχωρητικαὶ εὐχαί, τὰς ὁποίας πρέπει νὰ ἀναγινώσκει ο Ἀρχιερεὺς, ἢ κατ’ ἄδειαν τούτου, ὁ Ἱερεύς, ἐπιθεὶς τὴν χεῖρα ἐπάνω εἰς τὴν κεφαλὴν τοῦ μετανοοῦντος. Ταύτας λοιπόν τὰς εὐχὰς διορίζει ὁ παρὼν Κανὼν νὰ λέγωσιν ὅλοι· τὰς κεκυρωμένας ὅμως ἀπὸ τὴν Σύνοδον καὶ ἀπὸ τοὺς σοφωτέρους, καῖ ὄχι τὰς νέας τὰς παρά τινων συνθεμένας κατὰ τῆς πίστεως καὶ μὴ κεκυρωμένας Συνοδικῶς.Ὅρα καὶ τὸν ιη’ Λαοδικείας.
Είναι σαφές από τον παραπάνω κανόνα ότι όλες οι ευχές που αναγιγνώσκονται επ’ Εκκλησίαις πρέπει να έχουν Συνοδική έγκριση. Ξεκαθαρίζει με τον Κανόνα αυτόν, και με άλλον που θα παραθέσω αργότερα, το θέμα που προέκυψε με τις μεταφράσεις του αγίου Πρεβέζης. Είχε απόλυτο δίκαιο η ΔΙΣ να ζητήσει εξηγήσεις για την πρωτοβουλία του αυτή. Δεν έχει δίκαιο λοιπόν ο σεβαστός π. Βασίλειος να ισχυρίζεται κάτι τέτοιο και να διατυπώνει απόψεις όπως η εξής: "Έτσι προκύπτει αβίαστα ότι στην διακριτική αρμοδιότητα της τοπικής Εκκλησίας υπάγονται και όλες οι περιπτώσεις λειτουργικής ποικιλίας. Κριτήριο των πρωτοβουλιών της θα είναι πάντοτε το πνευματικό συμφέρον του λαού". Δεν είναι δυνατόν στην Εκκλησία του Χριστού ο κάθε Επίσκοπος να αυτονομείται στα θέματα λατρείας για χάρη κάποιου χαλαρά ορισμένου πνευματικού συμφέροντος και να θεωρείται αρετή η λειτουργική ποικιλία! Αυτό μετά βεβαιότητος θα οδηγήσει βαθμηδόν σε μια λατρευτική αναρχία, η οποία με την σειρά της θα παραπέμπει σε προτεσταντικού τύπου αντιλήψεις περί λατρείας, διότι τί θα γίνεται αν σε κάθε Μητρόπολη ο οικείος Επίσκοπος αντιλαμβάνεται εντελώς διαφορετικά τον ρόλο της λατρείας στην ζωή της Εκκλησίας; Η δε προσπάθειά του να φέρει επιχειρήματα από την πρώτη Εκκλησία λέγοντας «Η ελευθερία αρχικά έφθανε μέχρι και τη δυνατότητα του επισκόπου να συνθέτει η να επιλέγει τις ευχές της αναφοράς» είναι μια χιλιομασημένη καραμέλα δυτικής κατασκευής που δεν οδηγεί πουθενα. Η νοσταλγία της πρώτης Εκκλησίας ήταν και είναι, εξάλλου, η βασική κινητήριος δύναμη των Προτεσταντών. Στην Ορθοδοξία, όλα αυτά τα θέματα τακτοποιήθηκαν στην πορεία.
Υ/Γ Μερική απάντηση στο παραπάνω κείμενο του π. Βασιλείου Θερμού δίνει ο π. Νικόδημος Μπαρούσης εδώ http://www.alopsis.gr/modules.php?name= ... e&sid=1460
Αφορμή για το παρόν θέμα στάθηκε ένα άρθρο του, γνωστού σε όλους μας για τις οπωσδήποτε ριζοσπαστικές του θέσεις, Πρωτοπρ. Βασιλείου Θερμού στο Εκκλησιαστικό Πρακτορείο Ειδήσεων "Ρομφαία" εδώ: http://www.romfea.gr/2009-12-18-11-21-4 ... ς-Λατρείας, με θέμα "Γιατί δεν απαιτείται συνοδική έγκριση για την μετάφραση της Λατρείας". Το πράγμα, όπως το βλέπω εγώ, είναι απλό. Αν δεν απαιτείται συνοδική έγκριση για το θέμα των μεταφράσεων, τότε μάλλον δεν θα απαιτείται έγκριση και για άλλες πτυχές της λατρείας μας, κάποιες από τις οποίες και π. Βασίλειος απαριθμεί και φέρει ως αποδείξεις για τον ισχυρισμό του. Λεπτομέρειες μπορείτε να δείτε στο άρθρο του.
Ξεκινώ, λοιπόν, αυτό το θέμα παραθέτοντας πρώτα τον ριδ' Κανόνα της εν Καρθαγένη Τοπικής Συνόδου (η οποία έλαβε οικουμενική ισχύ από την δ', την Πενθέκτη και την ζ' Οικουμενική Σύνοδο):
«Ἤρεσε καὶ τοῦτο, ὥστε τὰς κεκυρωμένας ἐν τῇ Συνόδῳ ἱκεσίας, εἴτε προοίμια, εἴτε ὑποθέσεις, εἴτε παραθέσεις, εἴτε τὰς τῆς χειρὸς ἐπιθέσεις, ἀπὸ πάντων ἐκτελεῖσθαι, καὶ παντελῶς ἄλλας κατὰ τῆς πίστεως μηδέποτε προενεχθῆναι· ἀλλ’ αἴτινες δήποτε ἀπὸ των συνετοτέρων συνήχθησαν, λεχθήσονται.»
Ἑρμηνεία.
Αἱ παρὰ τῶν Ἱερέων λεγόμεναι εὐχαὶ πρὸς τὸν Θεὸν εἰς τὰς ἐν Ἐκκλησίᾳ ἱκεσίας, διάφοροι εἶναι, ἐπειδὴ ἄλλαι μὲν λέγονται προοίμια και προλεγόμενα, ὡσὰν ὁποῦ πρώτον καὶ κατ’ ἀρχὰς λέγονται, ἄλλαι δὲ λέγονται ὑποθέσεις, ἢ καὶ ἐπιλεγόμενα, ὡσὰν ὁποῦ λέγονται μετὰ τὰς καθ’ αὑτὸ εὐχάς, ἄλλαι δὲ ὀνομάζονται παραθέσεις, ὡσὰν ὁποῦ παρατίθενται καὶ ἀφιερόνουν τὸν λαὸν εἰς τὸν Θεόν, καὶ ἄλλαι τελευταῖον λέγονται εἰς τὰς ἐπιθέσεις τῶν χειρῶν, τόσον δηλ. αἱ εὐχαὶ ὁποῦ λέγει ο Ἀρχιερεὺς ἐν ταῖς χειροτονίαις ἐπιθεὶς τὴν χεῖρα εἰς τὴν κεφαλὴν τοῦ χειροτονομένου, ὅσον καὶ αἱ συγχωρητικαὶ εὐχαί, τὰς ὁποίας πρέπει νὰ ἀναγινώσκει ο Ἀρχιερεὺς, ἢ κατ’ ἄδειαν τούτου, ὁ Ἱερεύς, ἐπιθεὶς τὴν χεῖρα ἐπάνω εἰς τὴν κεφαλὴν τοῦ μετανοοῦντος. Ταύτας λοιπόν τὰς εὐχὰς διορίζει ὁ παρὼν Κανὼν νὰ λέγωσιν ὅλοι· τὰς κεκυρωμένας ὅμως ἀπὸ τὴν Σύνοδον καὶ ἀπὸ τοὺς σοφωτέρους, καῖ ὄχι τὰς νέας τὰς παρά τινων συνθεμένας κατὰ τῆς πίστεως καὶ μὴ κεκυρωμένας Συνοδικῶς.Ὅρα καὶ τὸν ιη’ Λαοδικείας.
Είναι σαφές από τον παραπάνω κανόνα ότι όλες οι ευχές που αναγιγνώσκονται επ’ Εκκλησίαις πρέπει να έχουν Συνοδική έγκριση. Ξεκαθαρίζει με τον Κανόνα αυτόν, και με άλλον που θα παραθέσω αργότερα, το θέμα που προέκυψε με τις μεταφράσεις του αγίου Πρεβέζης. Είχε απόλυτο δίκαιο η ΔΙΣ να ζητήσει εξηγήσεις για την πρωτοβουλία του αυτή. Δεν έχει δίκαιο λοιπόν ο σεβαστός π. Βασίλειος να ισχυρίζεται κάτι τέτοιο και να διατυπώνει απόψεις όπως η εξής: "Έτσι προκύπτει αβίαστα ότι στην διακριτική αρμοδιότητα της τοπικής Εκκλησίας υπάγονται και όλες οι περιπτώσεις λειτουργικής ποικιλίας. Κριτήριο των πρωτοβουλιών της θα είναι πάντοτε το πνευματικό συμφέρον του λαού". Δεν είναι δυνατόν στην Εκκλησία του Χριστού ο κάθε Επίσκοπος να αυτονομείται στα θέματα λατρείας για χάρη κάποιου χαλαρά ορισμένου πνευματικού συμφέροντος και να θεωρείται αρετή η λειτουργική ποικιλία! Αυτό μετά βεβαιότητος θα οδηγήσει βαθμηδόν σε μια λατρευτική αναρχία, η οποία με την σειρά της θα παραπέμπει σε προτεσταντικού τύπου αντιλήψεις περί λατρείας, διότι τί θα γίνεται αν σε κάθε Μητρόπολη ο οικείος Επίσκοπος αντιλαμβάνεται εντελώς διαφορετικά τον ρόλο της λατρείας στην ζωή της Εκκλησίας; Η δε προσπάθειά του να φέρει επιχειρήματα από την πρώτη Εκκλησία λέγοντας «Η ελευθερία αρχικά έφθανε μέχρι και τη δυνατότητα του επισκόπου να συνθέτει η να επιλέγει τις ευχές της αναφοράς» είναι μια χιλιομασημένη καραμέλα δυτικής κατασκευής που δεν οδηγεί πουθενα. Η νοσταλγία της πρώτης Εκκλησίας ήταν και είναι, εξάλλου, η βασική κινητήριος δύναμη των Προτεσταντών. Στην Ορθοδοξία, όλα αυτά τα θέματα τακτοποιήθηκαν στην πορεία.
Υ/Γ Μερική απάντηση στο παραπάνω κείμενο του π. Βασιλείου Θερμού δίνει ο π. Νικόδημος Μπαρούσης εδώ http://www.alopsis.gr/modules.php?name= ... e&sid=1460