Ποιο πολυέλεο ή καλοφωνικό λέμε?

Τυπικόν του Όρθρου
Άβαταρ μέλους
Δημήτριος
Παλαίμαχος
Δημοσιεύσεις: 47
Εγγραφή: 13 Μαρ 2008, 21:24

Ποιο πολυέλεο ή καλοφωνικό λέμε?

Δημοσίευση από Δημήτριος »

Τυχαίνει να έχουμε γιορτή και να μη ξέρουμε (εγώ ειδικά) ποιον πολυέλεο ή καλοφωνικό να ψάλλουμε.
Θα ήταν χρήσιμο αν υπάρχει κάποιος πίνακας να προστεθεί.
Τελευταία επεξεργασία από το μέλος Δημήτριος την 02 Απρ 2008, 16:37, έχει επεξεργασθεί 1 φορά συνολικά.
Δημήτρης
dkalpakidis
Παλαίμαχος
Δημοσιεύσεις: 123
Εγγραφή: 21 Φεβ 2008, 15:42

Re: Ποιο πολυέλαιο ή καλοφωνικό λέμε?

Δημοσίευση από dkalpakidis »

πολύ- έλεος και όχι πολυέλαιος.

Κατά την ακρίβεια ψάλλονται:
"Δούλοι Κύριον" - "Εξομολογείσθαι" και εν συνεχεία η Εκλογή της Εορτής.

Όμως χάριν συντομίας μάλλον το ΤΜΕ αναφέρει ότι οι άνω ψαλμοί λέγονται στις Δεσποτικές Εορτές και μόνον η Εκλογή στις υπόλοιπες περιπτώσεις.

Αυτά τα λίγα πιο κάτω τα αναιρεί λέγοντας ότι είθισται να αναγινώσκεται το Ψαλτήριον και ο Πολυέλεος νωρίτερα (αν και στην πράξη ούτε αυτό συμβαίνει, αλλά παραλείπονται).

Σε κάποιες ορθόδοξες εκκλησίες (Σλαυικές) που τηρούν κατά βάση το Τυπικόν του Οσίου Σάββα, στις ενορίες λένε από 2 ή 4 στιχάκια από κάθε ψαλμό και στο τέλος Δοξαστικό και Θεοτοκίον.
Ίσως αυτή η πράξη είναι ορθοτέρα από την πλήρη παράλειψη του Πολυελέου.

Όσο αφορά τους Καλοφωνικούς Ειρμούς νομίζω ότι δεν είναι για λειτουργική χρήση η σύνθεσής τους

Φιλικά
Δημήτριος Καλπακίδης
Άβαταρ μέλους
Δημήτριος
Παλαίμαχος
Δημοσιεύσεις: 47
Εγγραφή: 13 Μαρ 2008, 21:24

Re: Ποιο πολυέλεο ή καλοφωνικό λέμε;

Δημοσίευση από Δημήτριος »

Ευχαριστώ το διόρθωσα.
Εχω ένα βιβλίο "Εκλογή εκ των ψαλμών του προφήτου και βασιλέως Δαυίδ". Εκδ. Σχοινά 1986
Περιέχει 25 ψαλμούς και σε κάθε ψαλμό αναφέρει πότε ψάλλεται.
Μόνο στο Δούλοι Κύριον -Εξομολογείσθε έχει επικεφαλίδα Πολυέλεος.
Για τον Ποταμό Βαβυλώνος αναφέρει ότι ψάλλεται Κ. Αποκρέω και Τυρινής.
Για το Λόγον αγαθόν ότι ψάλλεται της Υπαπαντής.

Αν μόνο το Δούλοι είναι πολυέλεος γιατί τα μουσικά βιβλία αναφέρουν σαν πολυελέους και το Λόγον Αγαθόν, Κύριε το όνομά σου Κουκουζέλους κλπ ;
Έχει επικρατήσει κακώς ότι το Λόγον Αγαθόν ψάλλεται σε Θεομητορικές εορτές;
Δημήτρης
Άβαταρ μέλους
Xristos Tsakirogloy
Παλαίμαχος
Δημοσιεύσεις: 53
Εγγραφή: 07 Φεβ 2008, 21:01

Re: Ποιο πολυέλεο ή καλοφωνικό λέμε;

Δημοσίευση από Xristos Tsakirogloy »

Όσον αφορά στους Καλοφωνικούς Ειρμούς, ο λόγος εφεύρεσής τους, ήταν καθαρά η μελοποιητική ανησυχία των συνθετών τους, οι οποίοι ήθελαν να ξεφύγουν από τις παραδοσιακές συνθετικές φόρμες των ψαλλομένων στις ακολουθίες, γι' αυτό και η χρήση τους περιορίζονταν στις τράπεζες και άλλες εκδηλώσεις περισσότερο, παρά στο Ναό. Στην ουσία, ΔΕΝ ψάλλονται στο Ναό. Αυτό παράλληλα δείχνει την αυστηρότητα και την σοβαρότητα με την οποία έβλεπαν τα εν τω Ναώ ψαλλόμενα και το ποια μορφή και ύφος έπρεπε να έχουν, ώστε για να ξεφύγουν να αναγκαστούν να δημιουργήσουν ένα νέο είδος "Εξωεκκλησιαστικής" σύνθεσης όπως αυτό. Οπότε, δεν τίθεται θέμα συσχέτισης Καλοφωνικού Ειρμού, με λειτουργική περίοδο. Άσχετα εάν πολλοί μεγάλοι πρωτοψάλτες έλεγαν ή λένε Καλοφωνικούς Ειρμούς κατά την διανομή του Αντιδώρου, αυτό δεν αποδεικνύει την ορθή τοποθέτησή τους στην Ακολουθία, εφόσον ουδέ μία αναφορά γίνεται στις τυπικές διατάξεις γι' αυτούς.
Για τους Πολυελέους και γω εντελώς από άγραφη τάξη γνωρίζω αυτό που αναφέρεται, ότι στην Εορτή της Θεοτόκου πχ. λέμε "Λόγον Αγαθόν" στις μνήμες Αγίων (κατ' ακρίβειαν του Νοεμβρίου και του Δεκεμβρίου, δεν είμαι σίγουρος για τον υπόλοιπο χρόνο) "Δούλοι Κύριον", την περίοδο της Μ. Τεσσαρακοστής Επί τον Ποταμόν..." κλπ. Πέρα από κάποιες αναφορές σε ξεχωριστές εορτές και πανηγύρεις που έχει το Ταμείον Ανθολογίας στον Όρθρο (πχ. Εις την εορτήν του Αγ. Δημητρίου "Και δύναμις..." Ονουφρίου Βυζαντίου) οι οποίες είναι και αμφιβόλου τυπικής εγκυρότητας, δεν έχω δει πουθενά κάποιο σοβαρό στοιχείο. Ίσως ο Παναγιώτης που έχει ασχοληθεί πολύ περισσότερο με το Τυπικό, να έχει συναντήσει κάτι κάπου...
Τελευταία επεξεργασία από το μέλος Xristos Tsakirogloy την 04 Απρ 2008, 09:43, έχει επεξεργασθεί 2 φορές συνολικά.
Τσακίρογλου Χρήστος
Άβαταρ μέλους
Παναγιώτης
Διαχειριστής
Δημοσιεύσεις: 901
Εγγραφή: 07 Φεβ 2008, 05:43

Re: Ποιο πολυέλεο ή καλοφωνικό λέμε;

Δημοσίευση από Παναγιώτης »

Κατά το Τυπικόν υπό του π. Γεωργίου Ρήγα ( http://typikon.analogion.net/Polueleos.htm )

«Εν πάση Δεσποτική ή Θεομητορική εορτή και εν μνήμη εορταζομένου αγίου, ήτις ήθελεν έχει κάθισμα πολυελέου, μετά τα καθίσματα της β' στιχολογίας του όρθρου στιχολογείται και ο πολυέλεος.

Ο πολυέλεος αποτελείται εκ των δύο πρώτων ψαλμών του ιθ' καθίσματος του Ψαλτηρίου, και εκ σειράς στίχων καταλλήλων δια την εορτήν, ή τον άγιον, εκ διαφόρων ψαλμών εκλελεγμένων, οίτινες ομού εκλογή ονομάζεται [σημ. βλέπε «Εκλογάριον», εκδ. Βασ. Ρηγοπούλου].

Ψάλλεται δε ο πολυέλεος ούτω: Άρχεται ο δεξιός χορός του πρώτου ψαλμού ούτω· Δούλοι Κύριον. Αλληλούια. Αινείτε το όνομα Κυρίου, αινείτε δούλοι Κύριον. Αλληλούια. Ο αριστερός χορός τον έτερον στίχον, καί ούτω καθεξής ψάλλονται εν συνεχεία εναλλάξ υπό των χορών οι στίχοι του πρώτου ψαλμού, μεθ' ους ευθύς οι στίχοι του δευτέρου ψαλμού Εξομολογείσθε τω Κυρίω, αρχομένου και αυτού εκ δεξιων, και μετ' αυτούς τέλος οι στίχοι της εκλογής. Εις το τέλος δε εκάστου στίχου επιψάλλεται καί ανά έν Αλληλούια, εις τε τον πρώτον ψαλμόν καί εις την εκλογήν. Εν δε τω δευτέρω ψαλμώ εν εκάστω στίχω ψάλλονται καί δύο Αλληλούια, εν μεν προ της εις πάντας τους στίχους επαναλαμβανομένης φράσεως Ότι είς τον αιώνα το έλεος αυτού, εν δε μετ' αυτήν, ως επί παραδείγματι: Εξομολογείσθε τω Κυρίω, ότι αγαθός. Αλληλούια. Ότι εις τον αιώνα το έλεος Αυτού. Αλληλούια.

Πληρωθείσης δε καί της εκλογής, ή ψάλλονται τα συνήθη Δόξα, καί νυν. Αλληλούια, αλληλούια, αλληλούια, δόξα Σοι ο Θεός εκ γ'. Η ελπίς ημών Κύριε δόξα σοι. Ή, όπερ καί συνηθέστερον, ψάλλονται τα λεγόμενα μεγάλα δοξαστικά του πολυελέου, ως κείνται εν τοίς μουσικοίς βιβλίοις.

Σημειωτέον δε ότι τινές, όταν παραλείπωσι τα μεγάλα ταύτα δοξαστικά χάριν συντομίας, δεν ψάλλουσι τα Δόξα, καί νυν. Αλληλούϊα κτλ. ως ελέχθη, άλλ' ο μεν δεξιός χορός Δόξα, Τον Πατέρα προσκυνήσωμεν κτλ., ο δε αριστερός Και νυν, Την Μητέρα Σου προσάγει Σοι, τα δύο δηλαδή τελευταία τροπάρια των μακαρισμών της Κυριακής του α' ήχου.

Εάν εορτή ή άγιος μετά πολυελέου τύχη εν Κυριακή, ο πολυέλεος ψάλλεται μετά τον άμωμον καί την μετ' αυτόν υπακοήν. Μόνον Δεσποτικής εορτής εκ των μεγάλων τυχούσης εν Κυριακή, καταλιμπάνεται ο άμωμος καί ψάλλεται μόνον ο πολυέλεος μετά τα καθίσματα της β' στιχολογίας.

Εάν δε εορτή έχουσα πολυέλεον τύχη εν τη Κυριακή της Απόκρεω ή της Τυρινής, εν τω πολυελέω, μετά τον πρώτον και δεύτερον ψαλμόν του ιθ' καθίσματος, ψάλλεται και ο τρίτος αυτού ψαλμός, ήτοι το Επί των ποταμών Βαβυλώνος, μεθ' έκαστον του οποίου στίχον επιψάλλεται ωσαύτως καί ανά εν Αλληλούια. Μετά δε τον τελευταίον αυτού στίχον επισυνάπτονται οι στίχοι της εκλογής του αγίου ή της εορτής καί είτα τα δοξαστικά.

Όταν ο πολυέλεος τυχόν αναγινώσκηται, παραλείπονται τα εις τους στίχους αυτού παρενειρόμενα Αλληλούια καί αναγινώσκεται ως τις απλή στάσις Ψαλτηρίου· εις δε το τέλος λέγονται τα Δόξα, καί νυν. Αλληλούια, αλληλούια, αλληλούια, δόξα Σοι ο Θεός εκ γ'. Η ελττίς ημών Κύριε δόξα σοι. Ούτε δε καί εν τη αρχή του πρώτου ψαλμού προτάσσεται τι, αλλ' απλώς άρχεται η ανάγνωσις άνευ τινός ετέρου από του πρώτου στίχου, ούτω: Αινείτε το όνομα Κυρίου κτλ.»

[Τ.Γ.Ρ.] Τυπικὸν ὑπὸ τοῦ Οἰκονόμου Γεωργίου Ρήγα (1884-1961), ἐκδοθὲν ὑπὸ τοῦ Πατριαρχικοῦ Ἰδρύματος Πατερικῶν Μελετῶν, Θεσσαλονίκη 1994.
Μέγα μὲν τὸ ἀπερισπάστως προσεύχεσθαι· μεῖζον δὲ καὶ τὸ ψάλλειν ἀπερισπάστως
Άβαταρ μέλους
Παναγιώτης
Διαχειριστής
Δημοσιεύσεις: 901
Εγγραφή: 07 Φεβ 2008, 05:43

Re: Ποιο πολυέλεο ή καλοφωνικό λέμε;

Δημοσίευση από Παναγιώτης »

Δημήτρη (Λ.), ανέβασα τα περιεχόμενα του βιβλίου που αναφέρεις, από άλλον εκδότη : http://analogion.net/forum/viewtopic.php?f=57&t=193 .

Το Λόγον αγαθόν, είναι όντως εκλογή και στις 2/2, λέει Εις την Υπαπαντήν του Κυρίου ημών Ιησού Χριστού και εις τας Θεομητορικάς εορτάς, αλλά στις Θεομητορικές Εορτές έχει και εκεί εκλογές...

Το Τυπικόν της Ιεράς Μονής Διονυσίου (Άγιον Όρος), λέει σ. 14, 394:

8/9, 15/8, Αντί του πολυελέου (εννοεί το Δούλοι Κύριον) ψάλλομεν Λόγον αγαθόν, είτα το Εξομολογείσθε τω Κυρίω και το Δόξα και νυν του Πολυελέου· η γαρ εκλογή παραλείπεται.

Εικόνα

Για δε την Κυριακή της Απόκρεω και της Τυρινής το αυτό Τυπικόν λέει σ. 425 (417):

...αντί του Αμώμου, ψάλλεται ο πολυέλεος [δηλ. Δούλοι Κύριον - Εξομολογείσθε] και η εκλογή Επί τον ποταμόν Βαβυλώνος.
Τελευταία επεξεργασία από το μέλος Παναγιώτης την 08 Απρ 2008, 05:48, έχει επεξεργασθεί 2 φορές συνολικά.
Μέγα μὲν τὸ ἀπερισπάστως προσεύχεσθαι· μεῖζον δὲ καὶ τὸ ψάλλειν ἀπερισπάστως
Απάντηση

Επιστροφή στο “Τυπικόν Όρθρου”