Κεκραγάρια Ιακώβου

Θεωρία και Πράξη του δ' ήχου.
Άβαταρ μέλους
kanonarhis
Νέος
Δημοσιεύσεις: 4
Εγγραφή: 27 Φεβ 2010, 13:45

Κεκραγάρια Ιακώβου

Δημοσίευση από kanonarhis »

Καλησπέρα!

Μελετώντας το Κεκραγάριο του Ιακώβου Α΄ Ψάλτου, σε "Άγια", διαπίστωσα ότι οι τελικές καταλήξει γίνονται στο Κε.

Σε αντίστοιχο κεκραγάριο του Φωκαέως, σε "Άγια", γίνονται στο Δι και στο Βου.

Θα μπορούσε κάποιος να μου πει γιατί συμβαίνει αυτό;
Άβαταρ μέλους
nmnovice00
Παλαίμαχος
Δημοσιεύσεις: 181
Εγγραφή: 16 Δεκ 2009, 20:10

Απ: Κεκραγάρια Ιακώβου

Δημοσίευση από nmnovice00 »

Οι καταλήξεις του Κεκραγαρίου δ' ήχου του Θ. Φωκαέως σε Δι και τελικά σε Βου μάλλον έχουν απλή εξήγηση. Το "Κύριε εκέκραξα" καταλήγει σε Δι δίνοντας την βαθμίδα εισαγωγής του "Κατευθυνθήτω". Το "Κατευθυνθήτω" καταλήγει σε Βου, προφανώς για να μας εισάγει σε μέλος λεγέτου, που ευκόλως να εννοήσουμε ότι πρόκειται για την στιχολογία "Θου Κύριε".

Τα Κεκραγάρια του Ιακώβου γενικώς απετέλεσαν συντμήσεις των αρχαίων Κεκραγαρίων. Τόσο τα αρχαία κεκραγάρια (αυτά που αποδίδονται στον Δαμασκηνο με καλλωπισμό του Νέου Χρυσάφη), όσο και τα αρκετά παλαιά αγιορείτικα κεκραγάρια κάνουν καταλήξεις στον Κε της νέας γραφής, σε μέλος του ανανες. Αυτό είναι κάπως σύνθετο φαινόμενο και έχει να κάνει με την διπλοπαραλλαγή των ήχων. Είχα σκοπό κάποια στιγμή να γράψω κάποιες σκέψεις στο προσωπικό μου blogspot και επιφυλάσσομαι για κάτι πιό ολοκληρωμενο. Εδώ θα δώσω κάποια στοιχεία για τον γενικότερο προβληματισμό:

1. Οι καταλήξεις των μελών αυτών, τόσο του "Κύριε εκέκραξα" όσο και του "Κατευθυνθήτω" γίνονται στον Κε με ποιότητα ανανες. Οι μαρτυρία, όμως, μεταξύ κεκραγαρίου και "κατευθυνθήτω" είναι πάλι του άγια (βλ. συνημμένο). Ποιός άγια ήχος έχει ποιότητα ανανες, δηλαδή πρώτου ήχου; Ο άγια στιχηραρικός. Το φαινόμενο της διπλοπαραλλαγής επιβεβαιώνεται και από μελέτη ιδίως των αγιορείτικων κεκραγαρίων. Αλλά, περισσότερα στο blog κάποια στιγμή …

2. Αν υποθέσουμε ότι οι καταλήξεις αυτές μας εισάγουν σε στιχηραρικό μέλος άγια, τότε υπήρχε η δυνατότητα να πούμε στιχηραρικό δ' από τον έξω ήχο, την βαθμίδα του έξω πρώτου, ητοι από το Κε (4φωνία βάσεως δ' στιχηραρικού); Έχω παλαιό στιχηρό δ' ήχου εξηγημένο όλο στην βαθμίδα Κε, που μπορεί να στηρίξει μια τέτοια υπόθεση (θα το ανεβάσω στο άρθρο που πρόκειται κάποια στιγμή να αναρτήσω στο προσωπικό μου ιστολόγιο). Εξάλλου, το θέμα των βάσεων στην παλαιά γραφή είναι εντελώς πλασματικό. Η δις διαπασών κλίμακα υπάρχει μόνο ως υπόβαθρο στην παλαιά τέχνη, χωρίς να δεσμεύει δηλαδή την εκτύλιξη του μέλους σε συγκεκριμένες τονικότητες, λογική που "κολλήσαμε" κατ' επιρροήν τόσο της ανατολικής όσο και της δυτικής μουσικής που δεσμεύονται απόλυτα από την έννοια «κλίμακα». Οι τονικότητες στο παλαιό σύστημα είναι άνευ μεγάλης σημασίας. Τα ύψη των βάσεων ήταν σχετικά (διαδοχή ήχων κατά Τροχόν) και όχι απόλυτα επί κλιμακος.

3. Ένα ζήτημα που δεν έχει σαφή απάντηση είναι γιατί τα παλαιά Κεκραγάρια να εισάγουν σε άγια στιχηραρικό; Η στιχολογία λεγόταν και πώς; Μήπως δεν επηρέαζε καθόλου το μέλος των κεκραγαρίων; Πιθανόν να υπάρχει κάποια σχέση του όλου ζητήματος της παραδόσεως αυτών των μελών, που φαίνεται να είναι πολύ παλαιότερα του 2ου ΤΑΣ (γενίκευση τον 14ο αι.) με το Ασματικό Τυπικό. Δεν μπορώ να πω όμως κάτι με σιγουριά για το θέμα αυτήν την στιγμή.

4. Τέλος, να σημειώσω για την ιστορία του πράγματος ότι τα κεκραγάρια Μπαλασίου Ιερέως έχουν στον δ’ ήχο καταλήξεις στον άγια (Δι), ενώ τα Ναυπλιώτικα κεκραγάρια είναι όλα μελισμένα στον δ’ στιχηραρικό εκ του Πα, ενισχύοντας την σύνδεση κεκραγαρίων-στιχηρών, ανεξάρτητα από την στιχολογία.

Βάζω και ένα συνημμένο για να συμβάλω περισσότερο στον προβληματισμό. Προσέξτε τις μαρτυρίες άγια μεταξύ κεκραγαρίου και «κατευθυνθήτω».
Δεν έχετε τα απαραίτητα δικαιώματα για να δείτε τα συνημμένα αρχεία σε αυτή τη δημοσίευση.
"ἐξομολογοῦμαί σοι, πάτερ, κύριε τοῦ οὐρανοῦ καὶ τῆς γῆς, ὅτι ἀπέκρυψας ταῦτα ἀπὸ σοφῶν καὶ συνετῶν, καὶ ἀπεκάλυψας αὐτὰ νηπίοις·... οὐδεὶς ἐπιγινώσκει τὸν υἱὸν εἰ μὴ ὁ πατήρ, οὐδὲ τὸν πατέρα τις ἐπιγινώσκει εἰ μὴ ὁ υἱὸς καὶ ᾧ ἐὰν βούληται ὁ υἱὸς ἀποκαλύψαι." (Ματθ. ιβ', 25-27)
Άβαταρ μέλους
kanonarhis
Νέος
Δημοσιεύσεις: 4
Εγγραφή: 27 Φεβ 2010, 13:45

Απ: Κεκραγάρια Ιακώβου

Δημοσίευση από kanonarhis »

Σ΄ ευχαριστώ πάτερ. Τώρα κατάλαβα γιατί το συγκεκριμένο μάθημα δε το άκουσα ποτέ σε εκκλησία (μόνο σε μια ηχογράφηση από Άγιο Όρος).
Απάντηση

Επιστροφή στο “Ήχος δ'”