Ο Ζω' εν καταβάσει : εναρμόνιος ή με ελαφρά ύφεση ;

Περί του θεωρητικού και πρακτικού μέρους της Ψαλτικής Τέχνης.
Άβαταρ μέλους
Παναγιώτης
Διαχειριστής
Δημοσιεύσεις: 901
Εγγραφή: 07 Φεβ 2008, 05:43

Ο Ζω' εν καταβάσει : εναρμόνιος ή με ελαφρά ύφεση ;

Δημοσίευση από Παναγιώτης »

Υπάρχει διαφορά στην εκτέλεση του Ζω' εν καταβάσει στο διατονικό γένος. Άλλοι ψάλτες το εκτελούν εναρμόνιο, και άλλοι λίγο πιο πάνω από το εναρμόνιο (αλλά με ύφεση). Στην δεύτερη κατηγορία νομίζω ανήκει ο Στανίτσας.

Ποιο είναι το σωστό;
Μέγα μὲν τὸ ἀπερισπάστως προσεύχεσθαι· μεῖζον δὲ καὶ τὸ ψάλλειν ἀπερισπάστως
Άβαταρ μέλους
nikosthe
Παλαίμαχος
Δημοσιεύσεις: 46
Εγγραφή: 10 Απρ 2008, 23:04

Απ: Ο Ζω' εν καταβάσει : εναρμόνιος ή με ελαφρά ύφεση ;

Δημοσίευση από nikosthe »

Δεν υπάρχει ένα ΖΩ ύφεση επ' ουδενί. Αυτό που λένε πολλοί, ότι "όλοι οι διατονικοί ήχοι ανεβαίνουν με ΖΩ φυσικό και κατεβαίνουν με ΖΩ ύφεση", βάζοντας έτσι σε ένα τσουβάλι την ποικιλομορφία του ΖΩ ύφεση που συναντάμε στους παραδοσιακούς ψάλτες, είναι το λιγότερο ισοπεδωτικό της ψαλτικής μας παράδοσης. Κατεβαίνεις π.χ. "ίνα κράΖΩ σοι". Είναι δυνατό να κάνεις το ΖΩ (φθόγγο και... συλλαβή! :lol: ) "πιανιστικό", σε απόσταση τόνου από το ΝΗ και ημιτόνου από το ΚΕ (6άρι); Ακούστε προσεχτικά το Στανίτσα πόσο μαλακά κάνει την ύφεση του ΖΩ στην κάθοδο του Δ΄και του πλ. Δ' (π.χ. στο "ο εξ υψίστου κληθείς"). Η ποικιλία μάλιστα του ΖΩ ύφεση τεκμηριώνεται και θεωρητικώς:
α) Ο Χρύσανθος γράφει στο θεωρητικό του (παρ. 237):
“Όλοι οι φθόγγοι τριχώς διακρίνονται• οίον, πα φυσικός, πα δίεσις, και πα ύφεσις. Ο δε ζω διακρίνεται τετραχώς• οίον, ζω φυσικός, ον δίδωσιν το Διαπασών σύστημα, και ος συνιστά το ζω κε διάστημα τόνον ελάσσονα• ζω βαρύς ον δίδωσιν ο Τροχός, και ος προφέρεται μεν αανες, ποιεί δε το ζω νη διάστημα τόνον μείζονα• ζω ύφεσις• και ζω δίεσις.”
Διακρίνει επομένως το ΖΩ που δίνει ο Τροχός με ΖΩ-ΝΗ=12 άρα ΚΕ-ΖΩ=6 ("ΖΩ βαρύς") από το ΖΩ ύφεση. Τα 4 ΖΩ του Χρυσάνθου, αν θέλουμε να τα αντιστοιχίσουμε κάπως στη νέα γραφή, θα είναι:
ΚΕ-ΖΩ = 10 (φυσικός ΖΩ διαπασών)
ΚΕ-ΖΩ = 6 (βαρύς ΖΩ τροχού, μια τέταρτη κάτω από το ΓΑ)
ΚΕ-ΖΩ = 8 (ΖΩ ύφεση)
ΚΕ-ΖΩ = 12-14 (ΖΩ δίεση)
β) Η Πατριαρχική Επιτροπή δίνει το ΚΕ-ΖΩ=4 στην κάθοδο του Α' και του πλ. Α', όμως ΚΕ-ΖΩ=8 στην κάθοδο του Δ', που προφανώς ισχύει και για τον πλ. Δ'.
Επομένως ο α' και ο πλ. α' κατεβαίνουν σκληρά, όμως ο δ' και ο πλ. δ' πιο μαλακά.
Άβαταρ μέλους
Παναγιώτης
Διαχειριστής
Δημοσιεύσεις: 901
Εγγραφή: 07 Φεβ 2008, 05:43

Απ: Ο Ζω' εν καταβάσει : εναρμόνιος ή με ελαφρά ύφεση ;

Δημοσίευση από Παναγιώτης »

nikosthe έγραψε:Δεν υπάρχει ένα ΖΩ ύφεση επ' ουδενί. Αυτό που λένε πολλοί, ότι "όλοι οι διατονικοί ήχοι ανεβαίνουν με ΖΩ φυσικό και κατεβαίνουν με ΖΩ ύφεση", βάζοντας έτσι σε ένα τσουβάλι την ποικιλομορφία του ΖΩ ύφεση που συναντάμε στους παραδοσιακούς ψάλτες, είναι το λιγότερο ισοπεδωτικό της ψαλτικής μας παράδοσης.
Σ' ευχαριστώ για την ανάλυση. Συμφωνώ μαζί σου.

Για το κε-ζω'=4 που λες κατά την Επιτροπή στην κάθοδο του Α' και του πλ. Α', το βλέπω λίγο τραβηγμένο. Αν έχεις ηχητικά δείγματα παραδοσιακών ψαλτών που κάνουν τόσο μεγάλη ύφεση θα σε παρακαλούσα να τα ανέβαζες.

φιλικά,
Παναγιώτης
Τελευταία επεξεργασία από το μέλος Παναγιώτης την 09 Ιουν 2010, 06:17, έχει επεξεργασθεί 1 φορά συνολικά.
Μέγα μὲν τὸ ἀπερισπάστως προσεύχεσθαι· μεῖζον δὲ καὶ τὸ ψάλλειν ἀπερισπάστως
Άβαταρ μέλους
nikosthe
Παλαίμαχος
Δημοσιεύσεις: 46
Εγγραφή: 10 Απρ 2008, 23:04

Απ: Ο Ζω' εν καταβάσει : εναρμόνιος ή με ελαφρά ύφεση ;

Δημοσίευση από nikosthe »

Κι εγώ δεν θα έλεγα 4, αλλά έγραψα αυτό που λέει η Επιτροπή, δηλ. ύφεση τριών τμημάτων (τουτέστιν 6 δικών μας, δηλ. ημιτόνου), επομένως το ΚΕ-ΖΩ από 10 γίνεται 4. Εγώ θα έλεγα να ονομάσουμε γενικώς σκληρή ύφεση την ύφεση που δίνει ΚΕ-ΖΩ ημίτονο ή κάτω από αυτό,δηλ. ΖΩ σκληρό, και μαλακή ύφεση αυτήν που δίνει το ΖΩ εν υφέσει μεν, αλλά πιο μαλακό (8). Επειδή μίλησες για ηχογραφήσεις, ανεβάζω τον κορυφαίο κατ΄εμέ ψάλτη της Θεσσαλονίκης Χρύσανθο Θεοδοσόπουλο να ψέλνει με τον πανάξιο Λαμπαδάριο του Βασίλειο Σπυριδόπουλο την ενάτη ωδή της Κυριακής της Σαμαρείτιδος "Σε την φαεινήν λαμπάδα". Πρόσεξε Παναγιώτη την ιδιαίτερα μικρή απόσταση ΚΕ-ΖΩ που κάνουν αμφότεροι! (στο "Σε την φαεινήν λαμπΑΑδα". "Σου την φαεινήν ημΕΕραν" κλπ.) Χωρίς να ισχυρίζομαι ότι είναι ο κανόνας, το χρώμα αυτό το θεωρώ υπαρκτό και απόδειξη του σκληρού ΖΩ ύφεση σε αντίθεση με το μαλακό των δ' και πλ. δ'. Τώρα, το ότι άλλοι ψάλτες δεν το κάνουν τόσο κοντά, αλλά απλώς στο ημίτονο, μια χαρά είναι κι αυτό, εντάσσονται αμφότερα στη σκληρή ύφεση κατ' εμέ και δείχνουν την ποικιλία που υπάρχει στη μουσική μας. Δεν είμαστε κομπιούτερ να τα λέμε όλα τα ίδια, ούτε δυτική μουσική, ώστε να μην παρατηρούνται διαστηματικές διαφοροποιήσεις. Έχουμε μια ελευθερία, πάντα όμως μέσα στο καλούπι της παράδοσης. Όλοι δηλ. θα κάνουν εκεί σκληρή ύφεση. Το πόσο σκληρή, μπορεί να παραλλάσσει. Αυτή είναι η ομορφιά της μουσικής μας!
Δεν έχετε τα απαραίτητα δικαιώματα για να δείτε τα συνημμένα αρχεία σε αυτή τη δημοσίευση.
Τελευταία επεξεργασία από το μέλος nikosthe την 10 Ιουν 2010, 01:14, έχει επεξεργασθεί 2 φορές συνολικά.
Άβαταρ μέλους
Παναγιώτης
Διαχειριστής
Δημοσιεύσεις: 901
Εγγραφή: 07 Φεβ 2008, 05:43

Απ: Ο Ζω' εν καταβάσει : εναρμόνιος ή με ελαφρά ύφεση ;

Δημοσίευση από Παναγιώτης »

Σ' ευχαριστώ Νίκο.

Έτσι, «αυτή είναι η ομορφιά της μουσικής μας!»
Μέγα μὲν τὸ ἀπερισπάστως προσεύχεσθαι· μεῖζον δὲ καὶ τὸ ψάλλειν ἀπερισπάστως
Άβαταρ μέλους
Παναγιώτης
Διαχειριστής
Δημοσιεύσεις: 901
Εγγραφή: 07 Φεβ 2008, 05:43

Απ: Ο Ζω' εν καταβάσει : εναρμόνιος ή με ελαφρά ύφεση ;

Δημοσίευση από Παναγιώτης »

Παρατίθενται στο παρακάτω βίντεο διάφορα εν υφέσει Ζω για σύγκριση:

http://youtu.be/37mAGrvNivc
Μέγα μὲν τὸ ἀπερισπάστως προσεύχεσθαι· μεῖζον δὲ καὶ τὸ ψάλλειν ἀπερισπάστως
Απάντηση

Επιστροφή στο “Θεωρία και Πράξη της Ψαλτικής Τέχνης”